جَراد واژهای عربی و بهمعنای ملخ است. در منابع کهن لغوی همچون غیاثاللغات و دهار بهطور مستقیم به این معنا اشاره شده و کتاب منتهیالارب تأکید کرده که این واژه برای هر دو جنس نر و ماده یکسان بهکار میرود. شکل مؤنث این کلمه نیز جَرادة ذکر شده است. این واژه در متون معتبری چون ترجمانالقرآن عادل و کشّاف زمخشری نیز آمده و جایگاه خود را در زبان عربی تثبیت کرده است.
کاربردها و خواص در متون طب سنتی
در متون دارویی قدیم، همچون اختیارات بدیعی، بهتفصیل به خواص ملخ پرداختهاند. بهترین نوع آن، ملخ فربه توصیف شده که طبعی گرم و خشک دارد. از جمله خواص درمانی آن میتوان به مواردی همچون: مفید بودن دود آن برای درمان مشکل دشوارِ ادرار بهویژه در زنان، درمان استسقا با نوشیدن آبپز اعضای آن همراه با مُورد خشک، مفید بودن برای قطع شدن غیرعادی ادرار، تسکین بواسیر با دود دادن آن، و درمان گزیدگی عقرب با دود دادن ملخ بریانشده اشاره کرد. همچنین سوزاندن ملخ باعث فراریدادن یا نابودی دیگر ملخها میشود و خمیر بهدستآمده از دروندل و زبان آن، اگر بر لکهای پوستی مالیده شود، میتواند باعث محو شدن آنها گردد. از جمله مصلحات (اصلاحکنندههای اثر) ملخ نیز گیاهانی چون بقلة الحمقا یا نورقثا نام برده شده است.
ویژگیهای زیستی و ذکر در قرآن
ملخ حشرهای معروف است که بیشتر از سوی عراق هجوم میآورد. این حشره دارای رنگهای گوناگون و پاهای فراوان است و توانایی تخمگذاری و تولیدمثل فراوان در کمتر از یک هفته را دارد. ملخها با هجوم خود، هرگونه گیاه و درختی را که در مسیرشان باشد، میخورند و نابود میکنند. گفته میشود گیاه سَمَرْمَر دافع این حشره است. از نظر انواع، به دو دسته ملخ بیابانی و ملخ دریایی تقسیم میشود. این موجود در قرآن کریم نیز در آیاتی همچون «فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ...» (سوره اعراف، آیه ۱۳۳) بهعنوان یکی از عذابهای الهی نام برده شده و در وصف روز قیامت نیز آمده است: در حالیکه چشمانشان از ترس فروافتاده است، از گورها خارج میشوند، گویی ملخهای پراکندهاند.
