نفت

مادۀ معدنی طبیعی، که مایعی اشتعال‌پذیر و به رنگ قهوه‌ای مایل به سبز تیره است، در زیر صخره‌های متخلخل یافت می‌شود. این ماده که از هیدروکربن‌های مخلوط با اکسیژن، گوگرد، نیتروژن و عناصر دیگر با نسبت‌های متغیر تشکیل شده، به نظر می‌رسد از مواد آلی بسیار قدیمی که ابتدا تحت تأثیر باکتری‌ها و سپس گرما و فشار دگرگون شده‌اند، به وجود آمده باشد. نوع خام، که منشأ آن می‌تواند مواد شیمیایی نیز باشد، از طریق فرآیندهایی چون تقطیر، محصولات متنوعی مانند نفت کوره، نفت سیاه، بنزین، کروزین، گازوئیل و روغن روان‌ساز را تولید می‌کند. فرآورده‌های نفتی نقش مهمی در تولید شوینده‌ها، الیاف مصنوعی، پلاستیک‌ها، حشره‌کش‌ها، کودهای شیمیایی، داروها، مواد آرایشی و لاستیک‌های مصنوعی ایفا می‌کنند. این سوخت فسیلی از بقایای گیاهان و جانوران دریایی متعلق به میلیون‌ها سال پیش تشکیل شده است. رسوبات این مواد و سنگ‌ها در بستر دریا ته نشین شده و توسط باکتری‌ها در محیط‌های بی‌هوازی تجزیه گشته‌اند. چربی‌های موجود در رسوبات توسط باکتری‌ها به اسیدهای چرب و سپس به مواد آسفالتی به نام کروژن تبدیل شده‌اند. این مواد در طول میلیون‌ها سال، تحت تأثیر گرما و فشار، به نفت خام بدل گشته‌اند.

تصویر معنی نفت

لغت نامه دهخدا

نفت. [ ن َ ] ( ع مص ) خشمگین گردیدن یا برآماسیدن از خشم. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از اقرب الموارد ). غضبناک شدن. ( از متن اللغة ). نفتان. ( منتهی الارب ) ( متن اللغة ). نفاة. نفیت. ( متن اللغة ). || جوشیدن دیگ. ( منتهی الارب ) ( از متن اللغة ). نفتان. نفیت. ( متن اللغة ) ( اقرب الموارد ). || تیرک زدن دیگ جوشان. ( از منتهی الارب ) ( از آنندراج ) ( از متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). و هو نفوت. ( متن اللغة ). نفتان. ( منتهی الارب ) ( متن اللغة ). نفیت. ( متن اللغة ) ( اقرب الموارد ). || چسبیدن شوربا در جوانب دیگ. ( منتهی الارب ) ( از آنندراج ) ( از متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). نفتان. ( منتهی الارب ) ( متن اللغة ). نفیت. ( متن اللغة ) ( از اقرب الموارد ). || منتفخ گردیدن آرد به ریختن آب بر آن. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از متن اللغة ) ( اقرب الموارد ).
نفت. [ ن َ ] ( اِ ) در اوستا: نپته ( تر. نمناک )،هندی باستان: نبه، نبهته ( شکافتن، ترکیدن )، هوبشمان گوید: اسم مفعول از ریشه نبه در اوستا نبد آمده، که نظایر متعدد دارد. اسم مفعول مختوم به ته، نپته است. ( قیاس شود با بسته = سانسکریت بدهه و غیره ). دلیلی نیست که آن را از ریشه نپه بدانیم. آیا این کلمه هند و ژرمنی ( هند و اروپائی ) است ؟ ارمنی: نوت ( قیر. نفت )، یونانی: نپثه، در اوراق مانوی ( پهلوی ): نفت ( قیر. نفت )، لاتینی: نفته. از سوی دیگر مؤلف «معجمات عربیه - سامی » نویسد «نفط، اصل آن اکدی است بصورت فعلی نباطو ( به فتح اول و دوم و ضم چهارم ) به معنی درخشید، روشن کرد، تابید، طلوع کرد، آغاز کرد؛ و از آن نبطو ( به کسراول و ضم سوم ) آمده به معنی نور؛ و نمبطو ( به فتح اول و سوم و ضم چهارم ) به معنی روشنائی، درخشندگی؛ و نباطش ( به فتح اول و کسر چهارم ) به معنی با درخشندگی، آشکارا؛ و از آن است کلمه نبطو ( به فتح اول و ضم سوم ) به معنی نفط، و شکی نیست که سبب اطلاق این اسم بر آن، آن است که یکی از خواص «نفط» نبوط آن است یعنی خروج از جوف زمین و چون آن را بسوزانند درخشندگی گیرد، پس آن را به معنی نابط، خارج، لامع، مشرق گرفتند.بنابراین، سریانی، لغت اصلی این کلمه نیست بلکه اکدی اصل آن است و از این به تمام زبانهای دیگر رفته است و غرابتی هم ندارد، زیرا عراق ( یا بلاد اکد، بابل، آشور ) از قدیمترین ازمنه منبع نفط بود چنانکه اکنون هم هست، و نفط فقط در عصر ما کشف نشده بلکه وجود آن همواره در عراق شناخته بوده است، زیرا به صورت دریاچه هائی بر سطح زمین نبعان دارد و در شب می درخشد و نورآن از دور پیداست؛ و فعل «نَفَطَ» در عربی به معنی پراکنده شد و خارج شد، آمده و مبدل آن در «نَبَطَ» است به معنی بیرون آمد آب و خارج شد. ( حاشیه برهان قاطع چ دکتر معین ص 2155 ). مایع قابل احتراق معدنی. ( ناظم الاطباء ). رجوع به شرکت ملی نفت شود:

فرهنگ معین

(نَ ) (اِ. ) مخلوطی از ئیدروکربورهایی است که قسمت اعظم آن را هگزان، هپتان و اکتان تشکیل می دهد و یکی از مهمترین مواد مولد حرارت و انرژی است.

فرهنگ عمید

مایعی غلیظ، تیره رنگ، و قابل احتراق که به وسیلۀ چاه های عمیق از زیر زمین استخراج می شود و از آن اتر، بنزین، روغن های سبک، مازوت، و چندین هزار فراوردۀ پتروشیمی دیگر به دست می آید.

فرهنگ فارسی

( اسم ) مایعی روغنی شکل و معدنی که با بوی خاص (شبیه بوی قیر ) مشخص است و ترکیب اصلی آن اختلاطی ازئیدرو کربورهای گوناگون است و در مراحل مختلف تصفیه مواد مختلفی از آن بدست میاورند. ئیدرو کربور هایی که در ترکیب نفت طبیعی وجود دارند به سه حالت گاز و مایع و جامد میباشند و بیشتر از ئیدرو کربورهای دسته متان ( ئیدرو کربورهای اشباعی ) و دسته اتیلن میباشند. نفتی که از اعماق زمین بدست میاید برنگهای سیاه وقهوه یی و یا سبز و زرد سیر میباشد. گاهی بوی گوشت سوخته مخلوط با بوی قیر و گاهی بوی مطبوع ( خصوصا وقتی که ئیدرو کربورهای دسته بنزن زیاد داشته باشند ) دارند. در ترکیب نفت ها غیر از ئیدرو کربورهای مختلف مقداری مواد از ته وهمچنین گوگرد ( خصوصا در نفت های ایران ) وجود دارد. دانشمندان راجع به منشا نفت در زمین دو عقیده دارند: یکی منشا شیمیایی که معتقدند نفت ها در نتیجه آثار شیمیایی در زمین تشکیل میشوندو دیگر منشا آثار حیه یعنی در نتیجه تجزیه ابدان موجودات زنده خصوصا موجودات یک سلولی موجود در آب دریاها که بقایای آنها در اعماق رسوبات تجزیه شده و موجب ایجاد ئیدرو کربورهای مختلف میشود. با تحقیقاتی که بعمل آمده امروزه عقیده دوم بیشتر مورد تایید است.نفت در اغلب چین خوردگیهای زمین وجود دارد خصوصا رسوبات دوران سوم غالبا حاوی مخازن نفتی هستند. مخازن نفتی در ضمن رسوبات زمین از سه طبقه تشکیل شده اند طبقه زیرین آب شور است و طبقه میانی نفت و طبقه فوقانی گازهای مختلف. در حفریاتی که بعمل میاید اگر چاه به طبقه میانی برخورد کند بر اثر فشار گاز طبقه فوقانی نفت با شدت فوران میکند و مقدار زیادی از آن بهدر میرود. نفت خامی که از چاه خارج میشود تقریبا قابل استفاده در صنعت نیست و فقط بمصرف ضد عفونی و معالجه برخی زخمهای جلدی میرسد. برای استفاده در صنعت در پالایشگاه نفت طبیعی را در دیگهای مخصوصی حرارت میدهند و در حرارتهای مختلف گازهای خارج شده را تقطیر میکنند و از آنها مواد مختلف بدست میاورند. موادی که در درجات حرارت مختلف از جوشاندن نفت طبیعی و تقطیر بخارات حاصله بدست میاید عبارتند از: ۱ - بین ۴۶ درجه تا ۷٠ درجه اتر نفت بدست میاید که بسیار سهل الاشتعال است و بنام بنزین سبک یا بنزین طیارات موسوم است و در ۷٠ درجه حرارت مشتعل میشود. اتر نفت مخلوطی است از پنتان ۱ و هکزان ۲ ۲ - بین ۷٠ تا ۱۲٠ درجه حرارت بنزین معمولی یا اسانس نفت بدست میاید که در موتورهای انفجاری مصرف میگردد و مخلوطی است از ئیدرو کربورهای بین هپتان ۳ تا دکان. در بنزین معمولی برای آنکه اشتعالش قدری به تاخیر افتد مقداری تترا اتیل دو پلمب افزوده اندکه بسیار سمی است و باید در استعمالش دقت شود. ۳ - بین ۱۲٠ درجه تا ۲۸٠ درجه حرارت نفت چراغ بدست میاید که از آن در سوختن چراغهای نفتی و بخاریهای نفتی و آب گرم کن های نفتی استفاده میکنند و مخلوطی است از ئیدرو کربورهای بین متا دکان ۶ تا هکزا دکان ۴ ۷ - بین ۲۸٠ درجه تا۴٠٠ درجه روغن های سنگینی بدست میاید که برای چرب کردن محور اتومبیل و ماشین ها بکار میرود و بعنوان سوخت بنام مازوت در موتورهای دیزل بمصرف میرسد. این روغن ها بیشتر ازئیدرو کربورهای پنتان ۸ و هگزا دکان میباشند. ۵ - در حرارت های بین ۳۴٠ درجه تا ۴۲٠ درجه پارافین مایع بدست میاید. ۶ - بین حرارتهای ۴٠٠ تا ۴۵٠ درجه روغن های سنگینی حاصل میشود که با سرد کردن ناگهانی آنها پارافین جامد بدست میاید که از آن در ساختن شمع و مشمع استفاده میکنند ۷- پس از خروج تمام بخارات حاصل ازنتیجه تصفیه در حرارتهای معادل ۴۵٠ درجه ماده ای خمیری شکل درظرف باقی میماند موسوم به وازلین که جسمی است بی اثر و در ساختن اکثر مرهمهای جلدی و همچنین بمنظور حفظ ابزار فلزی از زنگ زدن مصرف میشود. بالاخره در ته ظرف تصفیه ماده ای تقریبا جامد وسیاه رنگ بنام قیر بجدار ظرف میچسبد که از آن جهت آسفالت خیابانها و عایق کردن دیوارها در مقابل رطوبت استفاده میکنند و قسمت اعظم آن از ئیدرو کربورهای با تعداد کربن زیاد یعنی میباشد نفت طبیعی نفت خام: به اسپ و به نفت آتش اندر زدند همه هندیان دست بر سر زدند. ( شا.بخ.۱۸۴۲:۷ ) از هلیله قبض شد اطلاق رفت آب آتش را مدد شد همچو نفت. ( مثنوی.نیک.۵:۱ ) یا نفت چراغ. مایعی است بی رنگ که در حرارتهای بین ۱۲٠ تا ۲۸٠ درجه از تصفیه نفت طبیعی بدست میاید و از آن جهت روشنایی در چراغهای نفتی و بخاریها و آب گرم کن هااستفاده میکنند. نفت چراغ بر خلاف بنزین سریع الاشتعال نیست یعنی کبریت افروخته اگر در داخل ظرفی از نفت چراغ بیفتد خاموش میشود ولی در صورتیکه حرارت زیادتر بان برسد مشتعل میشود و تا آخرین ذره میسوزد نفت معمولی. یا نفت خام. یا نفت طبیعی. نفت. نفت معمولی. نفت چراغ.
در اوستا: نپته هندی باستان: نبه نبهته ٠

دانشنامه آزاد فارسی

مادۀ معدنی طبیعی. مایعی اشتعال پذیر، به رنگ قهوه ای مایل به سبز تیره. در زیر صخره های متخلخل یافت می شود. شامل هیدروکربن های آمیخته با اکسیژن، گوگرد، نیتروژن و عناصر دیگری با نسبت های متغیر است. به نظر می رسد از مواد آلی بسیار قدیمی مشتق شده باشد که در ابتدا بر اثر عمل باکتری ها و سپس بر اثر گرما و فشار تغییر شکل داده اند. منبع آن ممکن است مواد شیمیایی هم باشد. از نفت خام محصولات گوناگونی را از طریق تقطیر و فرآیندهای دیگر تولید می کنند. نفت کوره، نفت سیاه، بنزین، کروزین، گازوئیل و روغن روان ساز از آن جمله اند. فرآورده ها و مواد شیمیایی نفتی به مقدار زیادی در تولید شوینده ها، فیبرهای مصنوعی، پلاستیک ها، حشره کش ها، کودهای شیمیایی، مواد دارویی و آرایشی، و لاستیک های سنتزی به کار می روند. نفت از بقایای گیاهان و حیوانات دریایی که متعلق به میلیون ها سال پیش بودهتشکیل شده است. از این رو آن را با نام سوخت فسیلی می شناسند. برخی از بقایای این مواد و رسوبات تشکیل دهندۀ صخره ها در زیر دریا ته نشین شده اند و باکتری ها در محیط بی هوازی آن ها را تجزیه کرده اند. باکتری ها چربی های رسوبات را به اسیدهای چرب، و سپس به موادی آسفالتی، معروف به کروژن، تبدیل کرده اند. این مواد طی میلیون ها سال و بر اثر اعمال گرما و فشار به نفت تبدیل شده اند. در مرحلۀ ابتدایی، مواد آلی تحت تأثیر فشار، از لجن های رسوبی شان خارج، و وارد ماسه سنگ های مجاور شده اند. قطرات کوچک نفتی در منافذ صخره ها جمع شد و سرانجام، بر اثر کشش سطحی نفت (عمل موئینگی)، و از طریق نیروی جابه جایی آب در صخره و فشار گاز، از میان لایه های صخره های متخلخل به طرف بالا حرکت کردند. سپس نفت در حالی که از شکاف هایی موسوم به روزنۀ گازی یا نفتی در سطح زمین بیرون آمد یا در صخره های متخلخلی، مثل سنگ آهک و یا ماسه سنگ ها، یا در تاقدیس ها و محل های نفوذناپذیر دیگر گیر افتاد، جابه جایی به پایان رسید. صنعت نفت در پی کشف نفت در اونتاریوی غربی شکل گرفت. در ۱۸۵۹، ادوین دِرِیک در پنسیلوانیا نفت را کشف کرد. دِرِیک به کمک موتور بخار به استخراج نفت پرداخت. سپس، در بخش های گوناگون امریکا، کانادا، مکزیک و ونزوئلا تولید نفت دنبال شد. ونزوئلا در ۱۸۷۸ تولید تجاری نفت را آغاز کرد. در ۱۸۶۰ رومانی، در ۱۹۰۸ ایران، در ۱۹۲۳ عراق، در ۱۹۳۲ بحرین، و در ۱۹۳۸ کویت و عربستان سعودی به کشف نفت نایل شدند. امریکا بزرگ ترین تولیدکنندۀ نفت تا دهه ۱۹۶۰ بود. از آن زمان، خاورمیانه بیشترین میزان تولید را صورت می دهد. ذخایر فراوان نفت در خاورمیانه منجر به وابستگی جهانی به نفت ارزان قیمت برای صنایع و حمل و نقل شده است. در ۱۹۶۱، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) برای جلوگیری از استثمار کشورهای عضو تأسیس شد. پس از آن که قیمت نفت اوپک در ۱۹۷۳ افزایش یافت، آژانس بین المللی انرژی به منظور حمایت از کشورهای مصرف کننده نفت تأسیس شد (۱۹۷۴). تکنولوژی های جدیدی برای انتقال نفت از سواحل دریا و نواحی شمالی، مثلاً خط لولۀ آلاسکا، به منظور جلوگیری از انحصار اوپک عرضه شده است. در ۱۹۹۳، مصرف جهانی نفت حدود ۲۳ میلیون بشکه بود. با کاهش ذخایر نفتی آب های کم عمق، شرکت های چند ملیتی میدان های نفتی را در آب های عمیق و در فلات قارۀ خلیج مکزیک گسترش داده اند. کمپانی شِل میدان نفتی مارس را، با ذخیره ۵۰۰ میلیون بشکه در عمق ۹۰۰ متری آب توسعه داده است و اکنون، شرکت های نفتی دارای تکنولوژی مته زنی تا عمق ۳۰۷۵ متر زیر دریایند. برآورد می شود از آب های عمیق مکزیک هشت تا پانزده میلیون بشکه نفت تولید شود و از این رو، این منبع نفتی بر دریای شمالی برتری خواهد یافت. در آسیا، خط لوله نفتی آذربایجان به غرب، یگانه خط لولۀ نفتی بزرگ دریای خزر، در نبرد روسیه با چچن مسدود شد، ولی در ۱۹۹۷ آن را بازگشایی کردند.آلودگی. احتراق سوخت نفتی از علل آلودگی هوا است. انتقال نفت نیز ممکن است باعث فاجعه شود. در ۱۹۶۷، نفت کش تاری کانیون در شمال غربی انگلستان غرق شد و شرکت های نفتی بین المللی ملزم به پرداخت خسارت برای آلوده کردن سواحل دریا شدند. در ۱۹۸۹، جاری شدن نفت از اکسان والدز در آلاسکا علی رغم تلاش برای پاک سازی منطقه، باعث تخریب زیست محیطی شد. حفاری برای تولید نفت نیز خطراتی در بر دارد. مشکلات مصرف نفت لزوم استفاده انرژی های دیگر را مطرح کرده است.
تاریخچه. بشر قرن ها نفت را می شناسد و از آن استفاده می کند. در ۳۸۰۰پ م سومری ها آن را برای تقویت خشت های گلی به کار می بردند. باکو جزو نخستین مکان هایی است که در آن نفت شناسایی و مصرف شده است. در ۵۰۰پ م اولین چاه نفت در جنوب ایران حفر و ثبت شد. چاه های مشابهی نیز در قرن ۱۳م در برمه برای تهیه نفت لامپ ها حفر شد. بعد از کشف امریکا، کشتی های اسپانیایی با قیر جمع شده در شکاف سواحل دریاچۀ ماراکایبوی ونزوئلا درزگیری و آب بندی شدند. معمولاً ذخایر نفت و گاز در کنار یکدیگر یافت می شوند، زیرا گاز طی تشکیل نفت متصاعد می شود.

ویکی واژه

(شیمی): مایعی غلیظ به رنگ قهوه‌ای تیره با بویی نامطبوع که از زیر زمین بوسیله چاهایی مخصوص استخراج می‌شود و آن مخلوطی از هیدروکربن‌هایی و دیگر مواد آلی مانند هگزان، هپتان و اکتان است و یکی از مهمترین مواد مولد حرارت و انرژی.
به زبان اکدی ناپتو نامیده شده. نفت در عیلام قدیم استخراج می‌شد و در بابل‌باستان از نفت نیک اطلاع داشتند.
بینی، دماغ.