اصیل

اصیل. [ اَ ] ( ع ص ) صاحب اصل بمعنی صاحب نسب، ای کسی که آبا و اجداد او شریف و نجیب باشند. ( غیاث ). آنکه دارای اصل است. ( از اقرب الموارد ) ( آنندراج ). خداوند اصل و حسب و نسب و بزرگ. ( مقدمه لغت میرسیدشریف جرجانی ص 3 ). صاحب اصل. صاحب نسب. ( منتهی الارب ). گهری. گوهری. بانژاد. باپروز. عریق. گرامی نژاد. نژاده. بااصل.اصلمند. نیک نژاد. ( تفلیسی ). رمیز. ( منتهی الارب ). نجیب. کسی که دارای نسب بزرگ باشد. چیزی یا کسی بااصل و بزرگ. ( مؤیدالفضلا ). بیخ آور. خداوند نسبت نیکو. پاک گهر. نژاده. باگهر: اگر نه آن بودی که مردی بزرگ زاده و اصیل بود و از راه دور آمده بود بفرمودمی تا همان زمان او را هلاک کردند. ( تاریخ بخارا ): 
همیشه قاعده ملک کردگار جلیل 
ممهد است بشمشیر شهریاراصیل.عبدالواسع جبلی. || هر چیز محکم و استوار و بیخدار.( از منتهی الارب ) ( آنندراج ). || محکم رای. ( از اقرب الموارد ). صاحب رای محکم. ( از منتهی الارب ).
- رای اصیل؛ رای استوار و محکم: 
کرده ای هیچ توشه ای ره را
نیک بنگر یکی به رای اصیل.ناصرخسرو.|| خلیفه ثابت رای از سرداری. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). العاقب الثابت الرأی. ( تاج العروس ). || مجد اصیل؛ ذواصالة. || ابن عباد گوید: شر اصیل؛ ای شدید. || در اساس آمده است که: گویند نخل در سرزمین ما اصیل است؛ یعنی در آن پایدار و باقی است و از بین نمی رود. ( از تاج العروس ). || ( اِ ) آخر روز. ( منتهی الارب ). وقت مابعد عصر تا غروب. ( از اقرب الموارد ). ج، اُصُل، اُصلان، آصال، اَصائل. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). شبانگاه و وقت خفتن است و... جوهری گفته است تا نماز شام. ( شمع قاموس ): بُکرةً و اَصیلاً؛ بامداد و شبانگاه. ( قرآن 48 / 9 ). شبانگاه. ( غیاث ) ( آنندراج ) ( مقدمه لغت میرسیدشریف جرجانی ) ( ترجمان ترتیب عادل ص 13 ). شامگاه. آفتاب زرد تا پسین. نزدیک به فروشدن آفتاب. پس از نماز دیگر. وقت فاصل بین عصر و مغرب. بعد از عصر تا فرورفتن آفتاب. شبانگاه، و آن بعد از وقت عصر تا وقت فرورفتن آفتاب است. ( مؤیدالفضلا ). ایوار. خلاف غدوة. خلاف بکرة. ج، آصال: بالغدو و الآصال؛ به بامداد و شبانگاه. ( قرآن 205/7 و 15/13 و 36/24 ). و رجوع به آصال شود. صاغانی گفته است: اصیل بمعنی وقت بر آصال جمع بسته شود، چون افیل و آفال. ( از تاج العروس ). || هلاک و موت. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ).