بوروکراسی

 واژه‌ای فرانسوی است که از ترکیب دو بخش bureau به معنای میز و دفتر کار و پسوند -cratie به معنای -سالاری تشکیل شده است. معادل فارسی آن دیوان‌سالاری است و به طور کلی به یک سیستم کارکرد عقلانی و قانون‌مند اطلاق می‌شود. این واژه برای نخستین بار در سال ۱۷۴۵ توسط ونسان دو گورنه، نویسنده فرانسوی، به کار رفت. او با ترکیب واژه bureau به معنای میز تحریر، دفتر یا اداره و پسوند -cratie برگرفته از زبان یونانی، اصطلاح بوروکراسی را به معنای حکومت ادارات یا حکومت مقامات رسمی ابداع کرد. در قرن نوزدهم، این واژه در آلمان رواج یافت که احتمالاً این رواج به دلیل اصلاحات و تغییرات اعمال شده در دولت و ارتش پروس پس از شکست از ناپلئون و همچنین اهمیت نوشته‌های هگل دربارهٔ بوروکراسی پروس بود. ماکس وبر، برای اولین بار، بوروکراسی را به عنوان یک پدیده اجتماعی و با در نظر گرفتن کاربرد عملی آن مورد بررسی قرار داد. وبر عمدتاً بر تأثیر سازمان‌های بوروکراتیک در ساختار سیاسی جامعه تمرکز داشت. او بیشتر به فلسفه وجودی سازمان‌ها و نحوه اعمال قدرت در آن‌ها توجه می‌کرد. وبر اصطلاح بوروکراسی را در دو معنا به کار می‌برد: ۱. مجموعه مقامات اداری؛ ۲. سازمان‌های بزرگ رسمی در جامعهٔ مدرن امروزی.