بایقوش واژه‌ای ترکی است که به پرنده‌ای شکاری از راسته بوم‌شکلان اشاره دارد. این پرنده شب‌زی که در زبان فارسی غالباً با نام جغد شناخته می‌شود، به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود از جمله دید قوی در شب، شنوایی بسیار دقیق و پروازی بی‌صدا، در فرهنگ‌ها و ادبیات مختلف جایگاه ویژه‌ای یافته است. واژگان مشابهی چون بیقوچ و بیقوش نیز در برخی گویش‌ها برای اشاره به همین پرنده به کار رفته‌اند.
جغد، با ظاهر خاص و صداهای مرموزش، همواره نمادی از خرد، دانش، و گاهی اوقات رمز و راز و حتی شومی در فرهنگ‌های گوناگون بوده است. این پرنده با چشمانی درشت و رو به جلو که امکان دید استریوسکوپیک را فراهم می‌کند و توانایی چرخاندن سر خود تا ۲۷۰ درجه، یکی از ماهرترین شکارچیان شبانه محسوب می‌شود. اغلب گونه‌های جغد در سوراخ درختان، آشیانه‌های متروکه پرندگان دیگر یا شکاف صخره‌ها زندگی می‌کنند. در زبان فارسی، واژگان بوم و بوف نیز گاهی برای نامیدن انواع جغد یا پرندگان مشابه به کار می‌روند. بوم معمولاً به جغدهای بزرگ‌تر و بوف به جغدهای کوچکتر یا نوع خاصی از جغد اطلاق می‌شود. این تنوع واژگانی نشان‌دهنده حضور گسترده و دیرینه این پرنده در زیست‌بوم ایران و اهمیت آن در زبان و فرهنگ عامه است.
