دانشنامه اسلامی
نظارت حکومت بر امور بازارها و رفتارهای اجتماعی شهروندان، به عصر پیامبر و جانشینان وی بازمی گردد، با ظهور اسلام، از پاره ای معامله ها، که در عربستان پیش از اسلام در بازارهای موسمی معمول بود، نهی شد و اخلاق اقتصادی جدیدی بر پایه آموزه های اسلام عرضه شد.
در منابع روایی و تاریخی، گزارش های درخور توجهی از نظارت پیامبر اکرم بر بازار وجود دارد، بیشتر این گزارش ها، که در مجموعه های روایی گردآوری شده اند، بعدها مبانی نظری و عملی تشکیلات حسبه را پایه گذاری کردند.
پیامبر اکرم، علاوه بر تنظیم روابط اقتصادی و اخلاق اقتصادی، بر بازار نظارت مستقیم داشت.
کار پیامبر به توصیه و ارشاد منحصر نمی شد، بلکه متخلفان را به مجازات می رسانید و تاجران را ملزم به رعایت قوانین می کرد. گزارش هایی در دست است که پیامبر برای نظارت بر بازار مکه و مدینه مسئول گماشت.
← دوره خلفای نخست
۱. ↑ یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۷۰ـ ۲۷۱. ۲. ↑ مالک بن انس، المُوَطَّأ، ج۲، ص۶۰۹ـ۶۸۶، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱. ۳. ↑ ج ۱۷ و ۱۸، حرّعاملی، وسائل الشیعه. ۴. ↑ علی بن حسام الدین متقی، کنزالعمال فی سنن الاقوال والافعال، ج۲، جزء۴، ص۶۰، چاپ محمود عمر دمیاطی، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۸. ۵. ↑ علی بن حسام الدین متقی، کنزالعمال فی سنن الاقوال والافعال، ج۸، جزء۱۵، ص۱۶۳، چاپ محمود عمر دمیاطی، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۸. ۶. ↑ حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۲۸۲. ۷. ↑ محمد عبدالحی بن عبدالکبیر کتانی، نظام الحکومةالنبویة، ج۱، ص۲۸۴ـ۲۸۵، المسمی التراتیب الاداریة، بیروت: دارالکتاب العربی،. ۸. ↑ حرّعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۳۸۶. ۹. ↑ خلیفةبن خیاط، تاریخ خلیفةبن خیاط، ج۱، ص۶۱، روایة بقی بن خالد (مخلد)، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. ۱۰. ↑ ابن عبدالبَرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۱، ص۶۲۱، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/ ۱۹۶۰). ۱۱. ↑ احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، قسم ۱، ص۱۸۶، چاپ ماکس شلوسینگر، اورشلیم ۱۹۳۸. ۱۲. ↑ احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، قسم۱، ص۲۰۶، چاپ ماکس شلوسینگر، اورشلیم ۱۹۳۸. ۱۳. ↑ احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، قسم۱، ص۲۰۶، چاپ ماکس شلوسینگر، اورشلیم ۱۹۳۸. ۱۴. ↑ محمدبن یوسف کندی، کتاب الولاة و کتاب القضاة، ج۱، ص۶۸ـ ۶۹، چاپ رفن گست، بیروت ۱۹۰۸.
منابع
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حسبه»، شماره۶۱۱۶.
...
