دانشنامه اسلامی
هدف از نگارش آثاری از این قبیل دادن آگاهی ها و دانسته های جغرافیای اقتصادی، طبیعی، سیاسی و انسانی به مراکز خلافت های اسلامی بوده تا سران کشورهای اسلامی و فرماندهان سپاه و فرمانروایان بلاد و گردآورندگان مالیات بدان راه یابند و در گرداندن کارهای خویش از آن یاری بگیرند، شمار مردم هر جا را بدانند و زبان و فرهنگشان را بشناسند و....
سخن ابن ندیم درباره این کتاب مبنی بر اینکه این کتاب هزار برگ دارد که از آثار دیگران به ویژه کتاب جیهانی گرفته (سَلْخ) شده است، موجب بروز تردیدهایی در میان محققان شده است. مشکل عمده در این مسأله مربوط به تاریخ نگارش البلدان است که اغلب آن را پس از مرگ معتضد خلیفۀ عباسی در 289ق یا 290ق دانسته اند. محمد قزوینی که بنا را بر صحت نوشته ابن ندیم گذارده بود با توجه به این که تاریخ تألیف کتاب جیهانی حدود 20 تا 30 سال پس از 290ق بوده است، چنین پنداشت که لابد دخویه در تاریخ تألیف کتاب ابن الفقیه باید سهو فاحشی کرده باشد، ولی کراچکوفسکی به حمایت از نظر دخویه، نوشته مؤلف الفهرست را قابل تردید دانسته و متذکر شده است که در استفاده ابن فقیه از آثار دیگران جای تردید نیست؛ اما وی نمی توانسته از کتاب جیهانی بهره گرفته باشد، زیرا ابن فقیه کتاب خود را پیش از جیهانی نوشته است. نزدیکی و همانندی در نوشته های این دو تن از لحاظ مضمون و محتوا قطعی است و چه بسا همین نکته سبب بروز چنین گمانی از سوی ابن ندیم شده باشد.
در این که ابن فقیه کتاب خود را در حدود 290ق. نوشته، کمتر تردید کرده اند، زیرا ابن فقیه از وقایع عهد خلافت معتضد (279 - 289ق) یاد کرده و او را «خلیفتنا» نامیده است. وی در ضمن، دوبار از مکتفی (خلافت: 289- 295ق) ذکری به میان آورده، ولی به عنوان خلیفه از او یاد نکرده است. معلوم می شود که به هنگام نگارش کتاب یا مکتفی هنوز به خلافت نرسیده بوده و یا اینکه ابن فقیه از آن آگاهی نداشته است.
کتاب حاضر؛ مشتمل بر مقدمه مترجم؛ آقای ح. مسعود، مقدمه مولف و چهارده گفتار و نیز توضیحات و تعلیقات است.
