دانشنامه اسلامی
ف (۲۹۹۹ بار)فشل (۴ بار)
(بروزن فرس) ضعف. ترس. راغب آن را ضعف توأم با ترس گفته. طبرسی ذیل آیه 122 و 152 آل عمران آن را جبن و ذیل آیه 43 انفال ضعف ناشی از فزع معنی کرده. فیومی در مصباح فَشِل (به فتح اول و کسر دوم) را جبان و ضعیف القلب گفته است. به قول ابن اثیر در نهایه آن به معنی ضعف و ترس است. نگارنده نیز با دقت در آیات قول ابن اثیر را پسندیدم و خواهیم دید که معنی آن گاهی ضعف و گاهی ترس است. مثلا در آیه . به معنی ضعف است نه ترس یعنی منازعه و اختلاف نکنید که ضعیف شوید و نیرویتان از بین برود میدانیم که اختلاف موجب ضعف و پراکندگی است ولی در آیه . و آیه . معنی ترس بهتر به نظر میرسد. . فشل را در آیه جبن و یا ضعف توأم با جبن گفته اندیعنی: آنگاه که دو طائفه از شماخواستند بترسند و یا خواستند از ترس ضعیف گردند ولی این معنی با ملاحظه «هَمَّت» جور در نمیآید. به نظر نگارنده فشل در آیه به معنی برگشتن از تصمیم است که لازمه جبن است در اقرب الموارد گوید:«عَزَمَ عَلی کَذا ثُّمَ فَشَلَ عَنْهُ اَیْ نَکَلَ عَنْهُ وَلَمْ یَمْضِهِ» یعنی به فلان کار تصمیم گرفت سپس برگشت و به جا نیاورد. آیه در باره دو گروه بنی سلمه و بنی حارثه است که با رسول خدا«صلی اللَّه علیه و آله» به جنگ «احد» خارج شدند و چون عبدالله بن ابی با یاران خویش از راه برگشت آنها نیز قصد کردند که برگردند ولی برنگشتند یعنی: یاد کنید آن وقت را که دو طایفه از شما، خواستند از تصمیم خود(که جهادبود) برگردند حال آنکه خدا یار آنهاست.
