کلمات و اصطلاحات تخصصی رشته مطالعات جهان(برنامه ریزی شهری)
برنامه‌ریزی شهری (Urban Planning): فرایند طراحی و مدیریت فضاهای شهری به‌گونه‌ای که به بهبود کیفیت زندگی، دسترسی به منابع، و پایداری زیست‌محیطی کمک کند.
طرح‌های توسعه شهری (Urban Development Plans): نقشه‌هایی که برای هدایت توسعه و گسترش مناطق شهری طراحی می‌شوند و شامل مسائل مختلفی مانند مسکن، حمل‌ونقل، زیرساخت‌ها و فضاهای عمومی هستند.
نظریه‌های برنامه‌ریزی شهری (Urban Planning Theories): مجموعه‌ای از مفاهیم و مدل‌ها برای درک و تحلیل مسائل شهری. مثال‌ها شامل نظریه‌های کارکردگرایی، نظریه‌های فضایی، و نظریه‌های انتقادی هستند.
توسعه پایدار شهری (Sustainable Urban Development): برنامه‌ریزی شهری که به نحوی انجام می‌شود که نیازهای نسل حاضر را تأمین کند بدون اینکه توانایی نسل‌های آینده برای تأمین نیازهای خود را به خطر اندازد.
فضاهای عمومی (Public Spaces): فضاهای مشترک در شهر که برای استفاده عمومی در نظر گرفته شده‌اند، مانند پارک‌ها، خیابان‌ها، میدان‌ها و فضاهای باز.
مناطق مرکزی تجاری (Central Business District – CBD): مناطقی در شهر که به‌عنوان مراکز تجاری و اقتصادی اصلی شناخته می‌شوند و شامل دفاتر شرکت‌ها، فروشگاه‌ها و مراکز خرید هستند.
تراکم جمعیتی (Population Density): تعداد افراد ساکن در یک واحد مساحت. این مفهوم در تحلیل‌های شهری برای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل، خدمات شهری و استفاده از زمین کاربرد دارد.
حمل‌ونقل شهری (Urban Transport): سیستم‌ها و زیرساخت‌هایی که برای جابجایی مردم و کالاها در شهر طراحی شده‌اند، شامل حمل‌ونقل عمومی، خودروهای شخصی، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی.
طرح‌های جامع شهری (Master Plans): نقشه‌های کلی و بلندمدت برای توسعه و گسترش شهری که تمام جنبه‌های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی شهر را در نظر می‌گیرد.
شهر هوشمند (Smart City): شهری که از فناوری‌های نوین و داده‌های دیجیتال برای بهبود عملکردهای شهری و ارتقاء کیفیت زندگی استفاده می‌کند.
توسعه مسکن (Housing Development): فرآیند ساخت و تأمین مسکن برای جمعیت شهری، که شامل مسکن عمومی، مسکن اجتماعی و مسکن خصوصی می‌شود.
پایداری زیست‌محیطی (Environmental Sustainability): توجه به حفاظت از محیط‌زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی در هنگام برنامه‌ریزی و توسعه شهری.
بازآفرینی شهری (Urban Regeneration): فرآیند تجدید حیات یا احیای مناطق قدیمی یا رو به افول در شهر، که ممکن است شامل نوسازی ساختمان‌ها، بهبود زیرساخت‌ها و ارتقاء کیفیت زندگی باشد.
دولت‌محلی (Local Government): نهادهای دولتی که مسئول مدیریت امور شهری و تصمیم‌گیری در سطح محلی هستند، مانند شهرداری‌ها.
تحلیل فضای شهری (Spatial Analysis): بررسی و تحلیل توزیع فضایی فعالیت‌ها و منابع شهری با استفاده از ابزارهای مختلف مانند سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS).
نواحی سکونت‌گاه‌های غیررسمی (Informal Settlements): مناطقی در شهرها که در آن‌ها خانه‌ها و بناها بدون مجوزهای قانونی ساخته می‌شوند و معمولاً از زیرساخت‌های مناسب و خدمات شهری بهره‌مند نیستند.
اصلاحات شهری (Urban Reforms): تغییرات ساختاری و مدیریتی در فرآیندهای شهری که هدف آن بهبود شرایط زندگی شهری و دستیابی به توسعه پایدار است.
برنامه‌ریزی حمل‌ونقل (Transport Planning): فرآیند طراحی و توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل برای پاسخگویی به نیازهای جابجایی مردم و کالاها در مناطق شهری.
شهرسازی (Urbanism): مطالعات و علوم مربوط به رشد، توسعه، و ساختار فضاهای شهری و تعاملات اجتماعی و فرهنگی در این فضاها.
مناطق مسکونی مختلط (Mixed-use Development): توسعه شهری که در آن از فضاهای مختلف برای کاربری‌های متفاوت (مسکونی، تجاری، فرهنگی) در یک منطقه استفاده می‌شود.
اقتصاد شهری (Urban Economics): مطالعه و تحلیل رفتار اقتصادی در مناطق شهری، که شامل بررسی فعالیت‌های اقتصادی، اشتغال، درآمد و توزیع منابع است.
توانمندسازی اجتماعی (Social Empowerment): فرایند افزایش دسترسی مردم به منابع، اطلاعات و تصمیم‌گیری‌ها به‌گونه‌ای که کیفیت زندگی آن‌ها بهبود یابد.
سیاست‌گذاری شهری (Urban Policy): مجموعه‌ای از تصمیمات و اقدامات دولتی که برای هدایت و تنظیم رشد و توسعه شهری طراحی می‌شوند.
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (Corporate Social Responsibility - CSR): تعهدات و مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها در قبال تاثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی فعالیت‌هایشان، که می‌تواند در پروژه‌های شهری نیز کاربرد داشته باشد.
حریم‌سازی شهری (Urban Zoning): فرآیند تقسیم‌بندی فضای شهری به مناطق مختلف با کاربری‌های خاص (مسکونی، تجاری، صنعتی و غیره) به منظور بهینه‌سازی استفاده از زمین.
