حفید تفتازانی، با نام کامل سعدالدین احمد بن محمد بن یحیی، معروف به شیخ‌الاسلام سعدالدین و ملقب به احمد حفید، یکی از علمای برجسته قرن 9 هجری قمری بود. او از نوادگان عالم بزرگ سعدالدین تفتازانی بود و به همین دلیل به لقب حفید (به معنای نوه یا نواده) شهرت یافت.
زندگی و فعالیت‌ها
حفید تفتازانی در زمان سلطان حسین بایقرا، حاکم تیموری هرات، زندگی می‌کرد و به مدت سی سال منصب قاضی‌القضات هرات را برعهده داشت. او عالم بزرگی در علوم مختلف اسلامی از جمله فقه، حدیث، تفسیر و کلام بود و در این علوم، به‌ویژه در فقه شافعی، جایگاه والایی داشت. حفید علاوه بر قضاوت، در حوزه‌های علمی و فرهنگی نیز فعالیت گسترده‌ای داشت و به عنوان یک فقیه، محدث، مفسر و متکلم شافعی شناخته می‌شد. در سال 906 هجری قمری، به دستور شاه اسماعیل صفوی و همراه با پنج نفر دیگر از علمای هرات، در شهر مرو به قتل رسید. این اقدام بخشی از سیاست‌های شاه اسماعیل برای تحکیم مذهب تشیع و مقابله با علمای اهل سنت بود.
آثار علمی
حفید تفتازانی آثار متعددی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی به جا گذاشته که برخی از آن‌ها عبارتند از:
شرح تهذیب المنطق و الکلام: شرحی بر کتاب تهذیب المنطق.
تعلیقه بر شرح عقاید نسفیه: حاشیه‌ای بر شرح عقاید نسفی.
حاشیه بر مختصر: حاشیه‌ای بر مختصر المعانی.
حاشیه بر مطول: حاشیه‌ای بر کتاب مطول.
الفوائد والفرائد: اثری در موضوعات گوناگون علمی.
شرح فرائض‌السراجیه: شرحی بر کتابی در علم فرائض (ارث).
حاشیه بر شرح الوقایه: حاشیه‌ای بر شرح الوقایه صدرالشریعه.
جایگاه علمی
حفید تفتازانی در زمان خود به عنوان یگانه عصر و فرید زمانه شناخته می‌شد و در علوم اسلامی بسیار برجسته بود. او به دلیل تسلط بر علوم زمانه و تدریس و قضاوت در هرات، از شهرتی خاص برخوردار بود و لقب شیخ‌الاسلام را نیز به دست آورد.
