اسودالعنسی، با نام اصلی عبهلة بن کعب بن عوف عنسی و مشهور به اسود بن کعب، یکی از شخصیت‌های جنجالی دوران پایانی زندگی پیامبر اسلام (ص) بود. او نخستین فردی است که در زمان حیات پیامبر ادعای پیامبری کرد. لقب «عنسی» او به قبیله‌اش «عنس» بازمی‌گردد که از شاخه‌های بزرگ قبایل یمنی به شمار می‌آمد. اسود پس از مرگ «ابا مهران باذان» ــ فرمانده ایرانی یمن که اسلام آورده بود ــ در شهر صنعاء ظهور کرد و با طرح ادعای پیامبری، آشوبی بزرگ در یمن به راه انداخت.
اسود برای تثبیت قدرت خود، پسر باذان یعنی شهر بن باذان را کشت و سپس همسر او را، که دخترعموی «فیروز دیلمی» (یکی از ایرانیان مسلمان یمن) بود، به نکاح خود درآورد. اقدامات او باعث شد بخش‌هایی از یمن دچار بحران شود؛ زیرا قبایل بزرگی همچون مذحج و نجران و حتی فرمانروایان حضرموت به او گرویدند و از ادعای پیامبری او پیروی کردند. این گسترش نفوذ، خطر بزرگی برای ثبات حکومت نوپای اسلامی ایجاد کرد.
پیامبر اسلام (ص) که در مدینه به سر می‌برد، امکان لشکرکشی مستقیم به یمن را نداشت. به همین دلیل دستور داد که به هر طریق ممکن ــ پنهانی یا آشکار ــ اسود را از میان بردارند. این مأموریت را «فیروز دیلمی» به همراه «قیس بن مکشوح» و «دادویه» برعهده گرفتند. با همکاری همسر اسود، آنان از راه نقبی به خانه او راه یافتند و او را شبانه به قتل رساندند. مرگ اسودالعنسی در تاریخ اسلام نقطه مهمی به شمار می‌رود؛ چرا که نخستین مدعی پیامبری در عصر پیامبر از میان رفت و شورش او پیش از رحلت پیامبر خاتمه یافت.