کتاب دانستنی های قرآن

کتاب «دانستنی‌های قرآنی» نوشته‌ی خسرو تقدسی‌نیا است که توسط انتشارات ائمه منتشر شده است. این اثر در قالب پرسش‌وپاسخ طراحی شده است و مخاطبان آن طلاب، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم قرآنی هستند. موضوعاتی که در این کتاب مطرح می‌شود شامل قرآن‌شناسی، سوره‌شناسی، آیه‌شناسی، پیامبران قرآنی، احکام، ادعیه، زنان در قرآن، حیوانات، گیاهان، اعداد، مکان‌ها و شهرها در قرآن و امثال آن است. هدف اصلی نویسنده این است که دریچه‌ای ساده و جذاب به معارف قرآن برای عامّه مخاطبان فراهم کند، به‌طوری که فهم آن برای کسانی که تازه با قرآن آشنا شده‌اند، آسان باشد.

ویژگی‌ها و ساختار کتاب

یکی از ویژگی‌های مهم کتاب «دانستنی‌های قرآنی»، ساختار سؤال و جواب آن است؛ یعنی در هر بخش موضوعی، سؤال یا چالشی مطرح می‌شود و سپس پاسخ آن داده می‌شود، به همراه توضیحات مرتبط. این روش سبب می‌شود خواننده فعالانه فکر کند و پاسخ را در ذهنش جستجو کند، نه صرفاً اینکه یک متن تئوری را بخواند. همچنین دامنه موضوعات این کتاب وسیع است: از مباحث عام قرآن‌شناسی گرفته تا جزئیاتی درباره اعداد، احکام و موضوعات تفصیلی مانند آنچه در قرآن درباره حیوانات یا گیاهان آمده است. این تنوع موضوعی باعث می‌شود کتاب برای کاربران با سطوح مختلف دانش مناسب باشد.

ارزش و پیشنهاد مطالعه

کتاب دانستنی‌های قرآنی یک منبع خوب برای کسانی است که می‌خواهند با قرآن از دیدگاهی غیرتخصصی اما دقیق‌تر آشنا شوند. محتوای آن به شکلی تنظیم شده که افراد غیرمتخصص هم بتوانند بهره ببرند، بدون آنکه به منابع سنگین تفسیری نیاز داشته باشند. با این حال، برای کسانی که می‌خواهند عمیق‌تر بر جنبه‌های فقهی، لغوی یا تفسیر قرآن متمرکز شوند، این کتاب ممکن است مقدمه‌ای باشد که آن‌ها را به منابع تکمیلی سوق دهد. در کل، برای علاقه‌مندان به قرآن که می‌خواهند دانش عمومی خود را درباره رمزها، نکات و دانستنی‌های قرآن افزون کنند، مطالعه این اثر توصیه می‌شود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] دانستنی های قرآن (کتاب). دانستنی های قرآنی کتابی است که به قلم مصطفی اسرار با هدف آشنایی با قرآن در ۹ فصل تنظیم شده است. فصل اوّل کتاب به اوّلین های قرآنی نظیر اوّلین گردآوردنده قرآن، اوّلین و آخرین آیات نازل شده و اوّلین و آخرین کلمه ی نازل شده و اوّلین و آخرین حرف قرآن می پردازد. فصل دوم کتاب به محتوای سوره های قرآن اختصاص دارد و در ادامه ی عدم تحریف قرآن، تحدّی طلبی قرآن، اعجاز لفظی، عددی و تفسیر حروف مقطّعه در فصل سوم آمده است. در بخشی از مقدّمه ی این کتاب می خوانیم: پیامبر اسلام (ص) به قرآن اهمّیّت بسیار می دادند و در تعلیم و به کارگیری دستورات آن سعی بسیار داشتند. پیامبر (ص) مشتاق بودند که این کلام نورانی در دل های انسان ها بنشیند و خانه ی دل را از اغیار دور نماید، تا تجلّی گاه جلوه های الهی شود. با اینکه قرآن را خود به دیگران تعلیم می کردند، باز دوست داشتند آیات قرآن را از دیگران بشنوند. فصل چهارم کتاب دانستنی های قرآن، به قرآن در نگاه انسان ها می پردازد و نگاه معصومین، دانشمندان، غیرمسلمانان، مترجمان قران را بیان کرده و دعاهای قرآن را نیز معرّفی می کند. فصل پنجم کتاب به: مکان های جغرافیایی در قرآن، کالاها در قرآن، پوشیدنی ها و لباس ها، اعداد و شماره ها، رنگ ها در قرآن، گیاهان، شهرها، کوه ها، اعضای بدن و قبایل در قران اختصاص داده است. و فصل ششم به اعلام قرآن می پردازد. همچنین در ادامه و در هفتمین فصل از کتاب ِ دانستنی های قرآنی مواردی نظیر: سوگندهای قرآنی، سجده در قرآن، آداب تلاوت قرآن در کلام معصومین، تفاوت های تلاوت و قرائت، ادامه و نواهی قرآن و اوصاف قرآن از زبان آیات مطرح می شود. مأخذ نامگذاری سوره های قرآن عنوان فصل هشتم کتاب است و در فصل نهم، نویسنده به تفاسیر مهمّ شیعیان و اهل سنّت پرداخته است و دعای پیش از خواندن قرآن، دعای ختم قرآن و جدول اطّلاعاتی قرآن می آید. در فصل هفتم این کتاب می خوانیم: در قرآن کریم دو آیه است که در آنها تمام حروف الفبا به کار رفته است: آیه ۱۵۴ سوره آل عمران، آیه ی 29 سوره ی فتح. همچنین آداب تلاوت قرآن در کلام معصومین با سرفصل هایی نظیر وضو گرفتن، مسواک زدن، استعاذه پیش از تلاوت قرآن، حالت خضوع در خواندن، تدبّر و اندیشیدن در آیات، تلاوت از روی کتاب قرآن، با صوت نیکو خواندن، صحیح خواندن و تلاوت قرآن توأم با اخلاص، همراه با احادیث ائمه (ع) برشمرده شده است.
زبانهایی که گفته اند از آنها لغاتی وارد قرآن شده است:
1-حبشی، 2- عبری، 3- فارسی، 4- نَبَطی، 5- قِبْطی، 6- سریانی، 7- یونانی، 8- هندی، 9- رومی، 10- ترکی، 11- بربر.
لغات غیرعربی (بیگانه) در قرآن:
أبّ، أبابیل، إبراهیم، إبریق، إبریق، إبلیس، اَجْرُ، أحبار، آدم، ادریس، أراِئک، إرَم ْ، آزِر، اَساطیر، أسباط، إسْتَبْرَقْ، اِسْحق، إسرائیل، اُسِّسَ، اَسْلَمَ، إسمعیل، الْاَعْراف، ألله، اَلّلهُمَّ، إلیاس، اَلْیَسَع، اُمَّة ٌ، اَمْرُ، اَمْشاجْ، آمَنَ، انجیل، آیة، ایوب، باب، بابِل، رَکَزَ، بَرَءَ، بَرْزَخ، بُرْهان، بُرُوجْ، بَشَّرَ، بَطَلَ، بَعْل، بَعیْر، بِغالْ، بَلَد، بَنّاء، بُنْیانْ، بُهْتانْ، بِهیمَة، بُور، بَیْع، تابْ، تابُوت، تُبَّعْ، تَتْبیرْ، تِجارة، تَجَلَّی، تَسْنِیْم، تَفْسیرْ، تَنُّورْ، تَوّابْ، توراة، تین، جَوابٌ، جالُوت، حُبّ، جِبْتْ، جبرئیل، جَبینْ، جِزْیَة، جَلابِیبْ، جَهنّم، جُودی، حِصنْ، حِطّة، حَواریُّون، حوبْ، حُور، حَنیفْ، خُبْزْ، خَرْدَلْ، خَلاقْ، خِنْزیرْ، خَیْمَة، داوُدْ، دِرْهَمْ، دِهاقْ، دینارْ، رَبّ، رِبّانی، رِبْحْ، رَجیمْ، الرحمن، رَحیق، رِقّ، اَلرَّقیمْ، رُمّانْ، روضة، اَلرُّومْ، زَبُور، زُجاجة، زُخْرُف، زِرابِیّ، ز کریّاء، زَکاة، زِنْجیلْ، زُور، زیتْ، ساعة، سامِریّ، ساهِرَة، سَباء، سَبْتْ، سَبیلْ، سِجِّل، سِجّیلْ، سٌحْتْ، سِراج، سُرادِق، سِربال، سَرْد، سَطْر، سِفْر، سَفینَة، سَکَرَ، سِکّینْ، سَکینَة، سِلْسِلَة، سُلطان، سَلْوی، سُلِیْمان، سُنْدُسْ، سَوْط، سیناءْ، شِعْری، شَهْر، شَیْطان، اَلصّابِئُونْ، صُحُف، صِراط، صَرْحْ، صَنَم، صُواعْ، صَوامِعْ، طاغوت، طالوت، طُوبی، طُور، طُوفان، عَبْقَرَیّ، عَتیقْ، عَروُبْ، عَزَیْر، عِفْریتْ، عِمْرانْ، عَنکبوت، عیسی، فَخّار، فُراتْ، فِرْدُوسْ، فِرْعَون، فَلَق، فیلْ، قارون، قُدُس، قِرطاس، قُرَیش، قِسْطْ، قِسْطاسْ ‎، قَصْر، قَطْران، قَمیص، کأسْ، کافُور، کاهِنْ، کُرْسِیّ، کَنْزْ، کُوب، لاتْ، لَوْح، مائِدَة، ماعُونْ، مِثقال، المَجُوس، مَرْجانْ، مَرْیَمْ، مِسْکْ، مَسْجِد، مَسیْح، مِشکاة، مِصْر، مِقْلاد، مَلَکُوت، مَنْقُوش، مواخِرْ، مُؤْتَفِکَة، مُوسی، مِیکال، نُحاس، نُسْخَة، نَصاری، نَمارِق، نُوحْ، نُونْ، هارُون، هامانْ، هاوِیَة، وَزیرْ، یأجوجْ و مأجوجْ، یاقُوتْ، یَعْقُوب، یَغُوثْ، یَقْطین، یَمّ، یَهُودْ، یُوسُف، یُونُس
یَمَنْ: در چند سوره از قرآن با کشور یَمَنْ (واقع در جنوب غربی جزیرة العرب) مواجه می شویم. از جمله: با اسم (سَبَاءْ) در سوره ای به همین نام. و تذکّر خرابی شهر مَأْرَبْ که پایتخت سباء بوده و به وسیله ی سیل عِرَم) که سدّ عِرَم را سدّ مأرب و سدّ سباء نیز می گویند.) یا واقعه ی سلطنت زنی به عنوان ملکه ی سباء که در سوره ی نمل ذکر شده است و نام این زن طبق مشهور (بلقیس) بوده است. تُبَّعْ که نامش در سوره های (دخان) و (ق) آمده است. باغ حَرْدْ و سوختن آن که در سوره قَلَمْ آمده است. گروه شهر (حاضورا) که هلاک شدند و در سوره ی حج آیه ی 45 ذکر شده است. اصحاب اُخْدُودْ (نصاری نَجران). اصحاب فیل، به سرکردگی (اَبْرَهه) که در یمن عبادتگاهی ساخت و با فیل و لشکر برای تخریب خانه ی خدا به مکّه آمد و در سوره ی فیل مذکور است. در مورد قریش که برای تجارت به یمن رفتند و در سوره ی قریش (ایلاف) آمده است. آمدن نصارای نَجران به مدینه که پیامبر (ص) آنها را به مباهله دعوت کرد و آنها امتناع ورزیدند و با پیامبر (ص) مصالحه کردند، که در سوره ی آل عمران مذکور آمده است.