دانشنامه اسلامی
اینان در موارد زیادی مجازات تعزیری را به «مادون الحد» مقید کرده اند.گفته اند که تعزیر به میزان حد کامل نمی رسد.از تعزیر به «تادیب بما دون الحد» تعبیر کرده اند.گفته اند: «تعزیر عبارت است از ضرب و یا جلد بما دون الحد.»اساسا لفظ تعزیر را ذکر نکرده؛ بلکه به ذکر مقدار تازیانه اکتفا نموده اند.گفته اند: «عزر و لم یحد» یا «لا یجب فیه الحد، بل التعزیر» و مانند این گونه تعابیر.
نسبت بین حد زنا و تعزیر
به عنوان نمونه، مرحوم شیخ مفید درباره نسبت بین حد زنا و تعزیر می نویسد:و وجب علی الرجل و المراة التعزیر حسب ما یراه الامام من عشرة جلدات الی تسع و تسعین جلدة، و لا یبلغ التعزیر فی هذا الباب حد الزنا المختص فی شریعة الاسلام؛ اجرای تعزیر نسبت به مرد و زن الزامی است که بر حسب رای امام از ده تا نود و نه تازیانه است؛ و در این باب هیچ گاه تعزیر به مقدار حد زنا که در شریعت اسلام اختصاصی است، نمی رسد.
نسبت بین تعزیر و حد لواط
و درباره نسبت بین تعزیر و حد لواط می گوید:فان شهد الاربعة علی رؤیتهما فی ازار واحد مجردین من الثیاب و لم یشهدوا برؤیة الفعال، کان علی الاثنین الجلد دون الحد تعزیرا و تادیبا من عشرة اسواط الی تسعة و تسعین سوطا بحسب ما یراه الحاکم من عقابهما فی الحال، و بحسب التهمة لهما او الظن بهما السیئات؛ اگر چهار شاهد گواهی دادند که دو مرد را زیر یک پوشش، بدون لباس دیده اند، اما شهادت بر انجام کاری ندهند، می بایست هر دو را تعزیرا و تادیبا که کمتر از حد است، تازیانه زد؛ از ده ضربه گرفته تا نود و نه ضربه که بر حسب رای حاکم نسبت به مجازات شان در زمان مخصوص، به مورد و با توجه به تهمت وارد شده و نیز گمان وجود کار ناشایست، سنجیده می شود.
مقدار تعزیر
...
