دانشنامه اسلامی
او مروزی تبار بود و نسبش به «معن بن زائده شیبانی» می رسید.
«فوطی»، شهرت نیای مادری پدر یا نیای مادری او بود که به کار فروش فوطه (لنگ) می پرداخت.
شکل های دیگر ضبط شهرت او مانند «ابن الغوطی» (ذهبی، دول، 415)، «ابن القوطی» (ابن حجر، لسان، 4/10) و «ابن القرطی» (شوکانی، 1/356)، سهوی بیش نیست.
ابن فوطی، دوران کودکی را در خانه پدری، در محله اعیانی خاتونیه شرق بغداد، گذراند و تحت توجه پدر بزرگ خانواده اش، مقدمات علم و ادب را فراگرفت.
او همراه پدرش، تاج الدین، در مجلسی که «معجم الادباء» یاقوت در آن روایت می شد، حضور می یافت و موفق الدین، عبدالقاهر بن فوطی، دایی پدرش، او را به حفظ مقامات حریری وامی داشت. احتمالاً گرایش او به صوفیان، از همین هنگام آغاز شد.
