قطعى بودن یا ظنى بودن دلالت ظواهر بر معانى خود

[ویکی نور] قطعى بودن یا ظنى بودن دلالت ظواهر بر معانى خود تألیف آیت الله شیخ جعفر سبحانى، یکی از مجموعه مقالاتى است که با نام رسائل أصولیة و با هدف تحقیق پاره اى از مسائل اصولى که نقش مهمى در استنباط احکام دارند، تدوین شده است. مشهور اصولیان معتقدند که دلالت ظواهر الفاظ بر معانى خود، ظنى است. نویسنده، بر خلاف مشهور معتقد به قطعى بودن این دلالت است و این نظریه را با دلایلى به اثبات مى رساند. یکى از این دلایل این است که تفاهم در میان همه افراد بر اساس ظواهر انجام مى گیرد، حال آنکه هیچ یک احتمال خلاف واقع را در الفاظ نمى دهند. دیگر اینکه هدایت انبیا بر اساس قطع صورت مى پذیرد و اگر دلالت ظواهر قرآنى و کلمات پیامبران ظنى بود، سلسله هدایت منقطع مى گشت.
نویسنده، در راستاى اثبات این نظریه به اشکالات مخالفین و از جمله فخرالدین رازى توجه کرده و به آنها پاسخ داده است.
نقش عقل در استنباط حکم شرعى
رد یا قبول مسلک حق اطاعت مولى بر عبد
نقش عرف و سیره عقلا در استنباط احکام
جمع بین حکم واقعى و ظاهرى

💡 البته بايد توجه داشت كه حتمى و يا مسلم و قطعى بودن وقوع اين نشانه ها، به اينمعنى نيست كه پديد نيامدن آنها محال است، بلكه به حسب فراهم بودن شرايط و مقتضياتو نبودن بازدارنده ها، پديد آمدن آنها اگر خداوند اراده كند، قطعى خواهد بود.

💡 اين مورّخ معروف نيز ولادت آن حضرت را از قطعيات دانسته و نسب وى را نيز ذكر مى كند،و اينكه مى گويد: شيعه او را مهدى و خلف و حجّت مى داند، در اثر غفلت از رواياتى استكه در فصل گذشته ذكر گرديد منظور او در اينجا فقط قطعى بودن ولادت آن حضرتاست. و اينكه ولادت آن حضرت را در سال 265نقل كرده اشتباه است؛ زيرا ولادت حضرت درسال 255 بوده است و شايد اشتباه از نُسّاخ باشد.

💡 و حجت دوم از راهى اقامه شده كه عامه مؤ منين آن را معتبر مى دانند. مومنين در بسيارى مواردتوجهى به لذائذ مادى زخارف اين نشاه ندارند، و بيشتر اعتنايشان به زندگى اخروىاست كه سعادت و شقاوت آن، جزاى اعمال ايشان است، و وقتى بينه ودليل عقلى بر قطعى بودن معادى همانند آغاز خلقت قائم شود قهرا بر هر مؤ من واجب مىشود كه به غير خداى سبحان كسى را نپرستد، و به جز او به طمع پاداش و ترس ازعقاب، اربابى اتخاذ نكند.

💡 محقق عاليقدر مرحوم آيت اللّه نائينى قدّس سرّه (در كتاب تنبيه الاُمه، صفحه 46) نسبتبه قطعى بودن وجود ولايت حفظ نظم و اداره كشور اسلامى براى فقيه و اينكه ازواضحترين امور حسبيه است، چنين مى فرمايد:

💡 بعضى از مفسران نيز گفته اند اين تعبير (عسى ) هنگامى كه از شخص كريم صادر شودمفهوم آن قطعى بودن مطلب است و خداوند اكرم الاكرمين است.