دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] حاج ملاّ سلطان محمّد بیدختی گنابادی، از مشاهیر علما و عرفا و مفسّرین بزرگ قرآن.در 28 جمادی الاولی سال 1251 قمری در بیدخت گناباد واقع در خراسان قدم به عرصۀ وجود نهاد و در سه سالگی به فراق پدر مبتلا شد.
از همان کودکی به هوش و ذکاوت و وقار و متانت در میان اقوام و مردم بیدخت مشهور شد. در سن هفده سالگی وقتی اساتید محلی دیگر درد طلب و روحیۀ علمی وی را ارضا نکردند، پیاده عازم مشهد شد و چندی از محضر علمای آنجا استفادۀ علوم نقلی و ادبی نمود.آنگاه به نزد حاج ملا هادی سبزواری رفته حکمت آموخت و چندی با ارادت کامل نزد وی تلمّذ کرد و در حکمت مشاء و اشراق یدی طولی به هم رساند و حواشی بر اسفار ملا صدرا نوشت و علوم دیگر مثل ریاضیات و هیأت و نجوم و طب و اسطرلاب و علوم غریبه را نیز آموخت. ولی هنوز درد طلب حقیقت درمان نشد.
از آنجا به عتبات عالیات مشرّف شده و علوم فقهی را نزد علمایی مثل مرحوم حاج شیخ مرتضی انصاری کسب کرد و اجازۀ اجتهاد گرفت و در مراجعت بار دیگر در سبزوار به تحصیل حکمت اشتغال ورزید. در این اوان مرحوم سعادتعلیشاه قطب وقت سلسله نعمت اللّهی که عازم مشهد بودند در سبزوار توقف کردند و مرحوم حاج ملا هادی سبزواری مجلس درس را تعطیل و به شاگردان فرمود که به ملاقات مشار الیه روند.در این جلسه جناب سلطانعلیشاه مجذوب سعادتعلیشاه شد و ترک همه چیز کرد و در پی مطلوب به اصفهان رفت و دست ارادت به او داد و مراحل سلوک را طی نمود.
پس از وفات مرشد بزرگوار بنا بر نصّ صریح به سمت قطبیت سلسلۀ نعمت اللّهی منصوب شد.در اندک زمانی صیت فضائل صوری و معنوی ایشان همۀ ایران و بعضی از کشورهای اسلامی را پر نمود و همین امر موجب حسادت دشمنان فقر گردید و بالأخره در سحرگاه 26 ربیع الاوّل 1327 قمری، ایشان را در سن 76 سالگی مخنوق و به شهادت رسانیدند.پیکر پاکشان در بیدخت گناباد مدفون گردید.
آن جناب را تألیفات چند است.آنچه به طبع رسیده عبارتند از: تفسیر قرآن به نام بیان السعاده؛ سعادت نامه در بیان علم و شرافت آن؛مجمع السعادات؛ شرح عرفانی بعضی از ابواب اصول کافی.آن جناب این سه کتاب را به نام مرشد خود سعادتعلیشاه نوشته است.
دیگر ولایت نامه که در شرح و بیان احکام قلبی و امور مربوط به ولایت است و بشارة المؤمنین در بیان شیعه و مؤمن و اموری است که موجب بشارت دادن به مؤمنین از جانب بزرگان دین است و اساس آن ولایت است.تنبیه النائمین در بیان حقیقت خواب و اثبات عوالم ما وراء الطبیعی و تجرّد و بقاء روح از طریق آن.سپس توضیح که شرح فارسی کلمات قصار بابا طاهر عریان است و آخرین تألیف ایشان ایضاح است که شرح عربی همین کلمات می باشد.ولی نه آنکه عین شرح فارسی ترجمه شده باشد، بلکه مطالب آن دو تنوع دارد.
