دعای شب آخر ماه شعبان و شب اول ماه رمضان از ادعیه‌ای است که در متون اسلامی به ویژه در مفاتیح الجنان مورد تأکید قرار گرفته است. این دعاها به عنوان فرصتی برای وداع با ماه شعبان و ورود به ماه مبارک رمضان، که ماه رحمت و بندگی خداوند است، خوانده می‌شوند. در ادامه، متن دعا و ترجمه آن ارائه می‌شود.
دعای شب آخر ماه شعبان
این دعا از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده است و به این صورت است:
متن دعا:
اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذِى أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ وَجُعِلَ هُدىً لِلنَّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدىٰ وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ فَسَلِّمْنا فِیهِ وَسَلِّمْهُ لَنا وَتَسَلَّمْهُ مِنّا فِى یُسْرٍ مِنْکَ وَعافِیَةٍ، یَا مَنْ أَخَذَ الْقَلِیلَ وَشَکَرَ الْکَثِیرَ اقْبَلْ مِنِّى الْیَسِیرَ.
خدایا، این ماه مبارک که قرآن در آن نازل گشته و هدایتی برای مردم و دلایل روشنی از هدایت و تمیز میان حق و باطل قرار داده شده است، فرا رسید، پس ما را در آن به‌سلامت بدار و آن را برایمان سالم نگهدار و از سوی خویش در حال آسانی و سلامت کامل از ما تحویل بگیرش،ای آن‌که اندک را بپذیرد و بسیار را قدر نهد، از من اندک را بپذیر.
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ لِى إِلىٰ کُلِّ خَیْرٍ سَبِیلاً، وَمِنْ کُلِّ مَا لَاتُحِبُّ مانِعاً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، یَا مَنْ عَفا عَنِّى وَعَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئاتِ، یَا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْنِى بِارْتِکابِ الْمَعاصِى، عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ، یَا کَرِیمُ.
خدایا، از تو درخواست می‌کنم برای من به‌سوی هر خیری راهی و از هرچه نمی‌پسندی مانعی قرار دهی،ای مهربان‌ترین مهربانان،ای آن‌که از من درگذشت و از آنچه از زشتی‌ها در پنهان انجام دادم چشم‌پوشی کرد،ای آن‌که مرا به سبب ارتکاب گناهان سرزنش ننمود، عفوت، عفوت، عفوت را خواهم،ای کریم.
إِلٰهِى وَعَظْتَنِى فَلَمْ أَتَّعِظْ، وَزَجَرْتَنِى عَنْ مَحارِمِکَ فَلَمْ أَنْزَجِرْ، فَما عُذْرِى، فَاعْفُ عَنِّى یَا کَرِیمُ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ.
خدایا! پندم فرمودی، پندپذیر نشدم و از حرام‌هایت بازم داشتی، باز نایستادم، پس مرا چه عذری است؟ از من درگذر‌ای کریم، عفوت، عفوت را خواهم.
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ الرَّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ، یَا أَهْلَ التَّقْوىٰ وَیَا أَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ.
خدایا! آسودگی به گاه مرگ و عفو هنگام حساب را از تو می‌خواهم، گناه از بنده‌ات بزرگ شده، پس شایسته است گذشت از جانب تو نیکو باشد،ای پروا پذیر و شایسته آمرزش، عفوت، عفوت را خواهم.
اللّٰهُمَّ إِنِّى عَبْدُکَ بْنُ عَبْدِکَ بْنُ أَمَتِکَ ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلىٰ رَحْمَتِکَ، وَأَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنىٰ وَالْبَرَکَةِ عَلَى الْعِبادِ، قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ أَحْصَیْتَ أَعْمالَهُمْ، وَقَسَمْتَ أَرْزاقَهُمْ، وَجَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَةً أَلْسِنَتُهُمْ وَأَلْوانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ، وَلَا یَعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَکَ، وَلَا یَقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَکَ، وَکُلُّنا فَقِیرٌ إِلىٰ رَحْمَتِکَ، فَلا تَصْرِفْ عَنِّى وَجْهَکَ، وَاجْعَلْنِى مِنْ صالِحِى خَلْقِکَ فِى الْعَمَلِ وَالْأَمَلِ وَالْقضاءِ وَالْقَدَرِ.
خدایا! من بنده تو، فرزند بنده تو، فرزند کنیز توأم، ناتوانم، به رحمتت نیازمندم، تو فرود آورنده دارایی و برکت بر بندگانت هستی، چیره و توانایی، کار‌های بندگان را شمرده‌ای و روزی‌شان را قسمت کرده‌ای و زبان‌ها و رنگ‌هایشان را مختلف قرار دادی، آفرینشی از پس آفرینش دیگر، بندگان کرانه‌های دانشت را نمی‌دانند و جایگاهت را اندازه ندارند و همه ما نیازمند به رحمت توییم، روی از من برمتاب و مرا در عمل و آرزو و قضا و قدر از شایستگان بندگانت قرار ده.
اللّٰهُمَّ أَبْقِنِى خَیْرَ الْبَقاءِ، وَأَفْنِنِى خَیْرَ الْفَناءِ عَلَىٰ مُوالاةِ أَوْلِیائِکَ، وَمُعاداةِ أَعْدائِکَ وَالرَّغْبَةِ إِلَیْکَ، وَالرَّهْبَةِ مِنْکَ، وَالْخُشُوعِ وَالْوَفاءِ وَالتَّسْلِیمِ لَکَ، وَالتَّصْدِیقِ بِکِتابِکَ، وَاتِّباعِ سُنَّةِ رَسُولِکَ.
خدایا! مرا باقی بدار به بهترین بقاء و بمیران به بهترین مرگ، بر پایه دوستی دوستانت و دشمنی با دشمنانت و میل به سویت و ترس از حضرتت و خشوع و وفا و تسلیم در آستانت و تصدیق به کتابت و پیروی از روش پیامبرت.
اللّٰهُمَّ مَا کانَ فِى قَلْبِى مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَةٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ خُیَلاءَ أَوْ رِیاءٍ أَوْ سُمْعَةٍ أَوْ شِقاقٍ أَوْ نِفاقٍ أَوْ کُفْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیانٍ أَوْ عَظَمَةٍ أَوْ شَىْءٍ لَاتُحِبُّ، فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِى مَکانَهُ إِیماناً بِوَعْدِکَ، وَوَفاءً بِعَهْدِکَ، وَرِضاً بِقَضائِکَ، وَزُهْداً فِى الدُّنْیا، وَرَغْبَةً فِیما عِنْدَکَ، وَأَثَرَةً وَطُمَأْنِینَةً وَتَوْبَةً نَصُوحاً، أَسْأَلُکَ ذٰلِکَ یَا رَبَّ الْعالَمِینَ.
خدایا، آنچه در دلم می‌باشد از شک یا تردید یا انکار یا ناامیدی یا خوشی هواپرستانه یا کبر یا سرکشی یا خودبینی یا ریا یا میل به شهرت یا نفاق‌افکنی یا دورویی یا کفر یا نافرمانی یا گناه یا فخرفروشی یا هرچه که نزد تو ناخوشایند است، پس از تو درخواست می‌کنم‌ای پروردگارم که آن‌ها را تبدیل کنی به ایمان به وعده‌ات و وفای به پیمانت و خشنودی به قضایت و پارسایی در دنیا و رغبت به آنچه نزد توست و انتخاب نیکو و آرامش و توبه خالص، همه این‌ها را از تو درخواست می‌کنم‌ای پروردگار جهانیان.
إِلٰهِى أَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصىٰ فَکَأَنَّکَ لَمْ تَرَ، وَمِنْ کَرَمِکَ وَجُودِکَ تُطاعُ فَکَأَنَّکَ لَمْ تُعْصَ، وَأَنَا وَمَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکَّانُ أَرْضِکَ فَکُنْ عَلَیْنا بِالْفَضْلِ جَواداً، وَبِالْخَیْرِ عَوَّاداً، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ صَلاةً دائِمَةً لَاتُحْصىٰ وَلَا تُعَدُّ وَلَا یَقْدِرُ قَدْرَها غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
خدایا، از روی بردباری‌ات نافرمانی شوی و به خاطر کرم و بخشندگی‌ات اطاعت گردی چنان‌که گویا نافرمانی نشدی و من و هر که نافرمانی‌ات نکردند، ساکنان زمین توییم، بر ما با فضل بخشنده باش و با خیر بهره رسان،ای مهربان‌ترین مهربانان و درود خدا بر محمّد و خاندانش باد، درودی همواره که به شمار و عدد در نیاید و قدرش را جز تو نداند،ای مهربان‌ترین مهربانان.
خواندن این دعاها به مؤمنان کمک می‌کند تا با قلبی پاک و نیت خالص وارد ماه مبارک رمضان شوند و از برکات و رحمت‌های این ماه بهره‌مند گردند.
