هویت و خاندانی
ابوالفرج علی بن حسین بن هندو (معروف به ابن هندو) از دانشمندان ایرانی‌نژاد نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است. منابع عمده وی را کاتب، شاعر، طبیب و حکیم می‌دانند. خاندان «ابن هندو» نام چند تن از کاتبان، شاعران و ادیبان ایرانی‌نژاد سده‌های چهارم و پنجم هجری بوده است، و زندگی‌نامه دو تن از آنان آن‌چنان به هم آمیخته که تفکیک دقیق دشوار است. در منابع آمده است که منشأ نیاکان وی روستایی به نام «هندوجان» (هندیجان کنونی) پیرامون قم بوده است، و کلمه «هندو» در نام و نسب آنان لزوماً نشانه‌ی تبار هندی نیست.
زندگی و فعالیت علمی
به‌روایتی زادگاه ابن هندو طبرستان بوده است. وی در نیشابور فلسفه و علوم یونانی را نزد استادانی چون ابوالحسن عامری یا ابوالحسن وائلی فراگرفته، سپس طب را نزد ابوالخیر ابن خمّار آموخته است. ایشان در عرصه نوشتار، کتابت و منشی‌گری نیز فعالیت داشته‌اند؛ از جمله گفته شده که در دیوان‌های حکّام چون قابوس بن وشمگیر (زیاریان) و در دستگاه‌های دولتی حضور داشته‌اند. در مورد تاریخ وفات وی اختلاف است؛ برخی منابع سال حدود ۴۱۰ هـ ق. و برخی حدود ۴۲۰ هـ ق ذکر کرده‌اند.
آثار و اهمیت
ابن هندو آثاری در طب، فلسفه، ادب و شعر دارد. از میان آن‌ها مهم‌ترین اثرش، کتاب «مفتاح الطب و منهاج الطلاب» است که به عنوان راهنمای دانشجویان طب تألیف شده و افزون بر طب، مطالب مقدماتی فلسفه و منطق نیز دارد. در این کتاب، وی به ارزش علم پزشکی، تعریف آن، شاخه‌ها، و نیز تأکید بر جایگاه پزشک در جامعه می‌پردازد؛ و بدین ترتیب اهمیت علمی و تربیتی آن را نشان می‌دهد.
