عبارت «انقطاع الی الله» در فارسی به معنای قطع تعلق و وابستگی به هر چیز غیر خداوند و پیوستن کامل قلب و جان انسان به سوی ذات باری تعالی است. این مفهوم بیانگر حرکتی باطنی و روحانی است که انسان سالک طی آن، به تدریج تعلقات دنیوی، وابستگیهای مادی و نفسانی و هرگونه تمایل به غیر خدا را از قلب خود میزداید و تنها به خداوند یگانه و منزه متوجه میشود. انقطاع الی الله نه یک حرکت فیزیکی در مکان و زمان، بلکه سیر معنوی و فوقمکانی است که بر اساس آن، سالک تمام افکار، نیازها و آرزوهای خود را در مسیر قرب الهی قرار میدهد. این مقام از بالاترین درجات معنوی و روحانی در عرفان اسلامی به شمار میرود و هدف نهایی عبادات، دعاها، ذکرها و سایر تلاشهای انسان در مسیر تهذیب نفس و خودسازی است. قرآن کریم و احادیث اهل بیت (ع) بر این امر تأکید دارند و پیامبر و ائمه اطهار (ع) را به دستیابی به این حالت توصیه کردهاند. انقطاع الی الله شامل توجه کامل به پروردگار، ترک وابستگی به مخلوقات و روی آوردن به خداوند با خلوص نیت است. این حالت باعث میشود لذت و آرامش واقعی انسان در یاد خداوند حاصل شود و هیچ چیز دیگر نتواند دل او را مشغول کند.
انقطاع الی الله
دانشنامه اسلامی
انقطاع الی الله - عزّوجلّ- یک وصیّت قرآنی است که خدای متعال -در سوره مبارکه مزمّل چنانکه اشاره خواهد شد- رسول اللّه (صلی الله علیه و آله وسلّم) (و به تبع ایشان امت او) را به تحصیل آن امر فرموده است.
محمدی گیلانی، محمد، شرح مناجات شعبانیه، ص۲۲۹ - ۲۳۰، نشر سایه، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۳.
برخی از مفاهیم اخلاقی وجود دارند که یا دقیقاً هم معنی با مفهوم انقطاع الی الله هستند و یا مشابه با آن هستند و یا در ضمن خود این معنی را دربر دارند که توجه به این مفاهیم، برای درک بهتر سازه مفهومی چند لایه و پیچیده ای چون انقطاع الی الله لازم است.
← تبتل
خداوند در قرآن کریم می فرماید: پس به سوی خداوند بگریزید.
ذاریات/سوره۵۱، آیه۵۰.
...
[ویکی اهل البیت] انقطاع الی الله - عزّوجلّ- یک وصیّت قرآنی است که خدای متعال - در سوره مزمل چنان که اشاره خواهد شد - رسول اللّه صلی الله علیه و آله (و به تبع ایشان امت او) را به تحصیل آن امر فرموده است.
انقطاع الی الله، تعبیری از حرکت باطنی انسان به سوی ذات باری تعالی است؛ آن هم حرکتی نه در مکان و طول زمان بلکه بر فراز مکان و ماورای زمان که بر اساس آن، انسان سالک، اندک اندک تعلقات را از قلب خود دور کرده و تنها به خدای متعال وابسته باشد. بر این اساس برخی از بزرگان گفته اند: مراد از انقطاع إلی اللّه تعالی، وارستگی ضمیر و سرّ انسان از غیر خدای تعالی در همه ابعاد نیازمندیهاست.
علامهی طبرسی می گوید من از کلمات امام علی علیه السلام فهمیدم که سرّ سیر تمام انبیا در انقطاع از همه چیز و همه کس به سوی خدای متعال نهفته است. آری، لذتی که در انقطاع به سوی خدای متعال نهفته است، در هیچ چیز دیگر وجود ندارد؛ لذتی که هیچ مزاحمت و ناگواری با آن نیست و خالص است.
این کمال والا، روح عبادات و هدف تلاش های انسان سالک در مسیر خودسازی است؛ همانطور که بزرگان اخلاق و تربیت، از اسرار توجه به قبله در نمازها را انقطاع کامل از همه چیز و توجه کامل به سوی مالک و پروردگار هر چیز دانسته اند. و یا به حالت گریه در دعاها توصیه کرده اند. زیرا گریه در دعا را سرور ادعیه و باعث انقطاع به سوی خدای متعال معرفی نمودهاند.
برخی از مفاهیم اخلاقی وجود دارند که یا دقیقاً هم معنی با مفهوم انقطاع الی الله هستند و یا مشابه با آن هستند و یا در ضمن خود این معنی را دربردارند که توجه به این مفاهیم، برای درک بهتر سازه ی مفهومی چند لایه و پیچیده ای چون انقطاع الی الله لازم است:
خداوند در قرآن کریم میفرماید: پس به سوی خداوند بگریزید. و مراد از فرار کردن به سوی خدا، انقطاع به سوی او است به دست برداشتن از کفر و گریزان بودن از عقابی که کفر به دنبال دارد و متوسل شدن به ایمان به خدای تعالی به تنهایی و این که او را یگانه معبودی بی شریک برای خود بگیرند.
خدای متعال پیامبر خود را مامور فرموده است که: نام پروردگارت را یاد کن و تنها به او دل ببند (به کلی از غیر او دل ببر) و امام علی علیه السلام فرمود: پاک و منزه است خدایی که شیرینی خدمت و انقطاع از غیر او را به دل های عارفان چشانیده است و یاد بهشت و حور و قصور آن را از خاطر ایشان زدوده است و همت آنان را در ذکر خودش متمرکز نموده است پس هیچ چیز در نزد آنان لذت بخش تر از یاد او نیست. و امام سجاد علیه السلام در دعا به خدای متعال عرضه میدارد: پروردگارا، من انقطاعم به سوی تو را از هر ناخالصی ناب نموده ام و با همه وجودم بر تو روی آوردهام و از کسانی که خود نیازمند تو هستند رویگردان شدهام.
