ریشِ قرمز، عنوان و لقبِ شناخته‌شده‌ای است که در متون تاریخی به فردریک یکم، امپراتور مشهور رومِ غربی، نسبت داده می‌شود. این لقب که در زبان آلمانی به بارباروسا شهرت دارد، به‌دلیل رنگِ ریشِ سرخ‌گونه‌ی او بر سر زبان‌ها افتاد و در طول تاریخ به نمادی از هویت و شخصیتِ این فرمانروای پرنفوذ تبدیل شد.
فردریک بارباروسا از خاندان اشتاوفر بود که از سال ۱۱۵۵ تا ۱۱۹۰ میلادی بر امپراتوری رومِ غربی فرمان راند. دوران حکومت او با جنگ‌های صلیبی، گسترش قلمروی امپراتوری و تقابل با پاپ و شهرهای ایتالیایی همراه بود. ریشِ قرمز نه‌تنها نشان‌دهنده‌ی ظاهرِ متمایز او، که در ادبیات و فرهنگ اروپا نماد قدرت، صلابت و افسانه‌پردازی نیز قلمداد می‌شود.
این لقب در منابع و فرهنگ‌نامه‌های فارسی، از جمله فرهنگِ فارسی معین، با همین عنوان ثبت شده و به‌عنوان مرجعی برای شناسایی این شخصیت برجسته‌ی تاریخی به کار می‌رود. امروزه، نام ریشِ قرمز نه‌تنها در تاریخ اروپا، که در داستان‌ها و آثار ادبیِ متعدد نیز حضوری ماندگار یافته است.