محضرون

جمله اولئك فى العذاب محضرون چون سخنى از زمان آينده در آن نيست، ممكن است اشاره بهاين معنى باشد كه آنها هم اكنون نيز گرفتار عذابند، چه عذابى برتر از اين زندانىكه با مال و اولاد براى خود ساخته اند؟!

كسانى كه احتمال نفخه چهارمى داده اند ظاهرا از آيه 53 سوره يس گرفته اند كه بعد ازنفخه حيات مى گويد ان كانت الا صيحة واحدة فاذا هم جميع لدينا محضرون تنها يك صيحهخواهد بود و به دنبال آن همه آنها نزد ما حاضر مى شوند.

طبق اين تفسير، ضمير اول (هم ) در جمله (و هم لهم جند محضرون ) به (عابدها) وضمير دوم به (معبودها) بر مى گردد، در حالى كه بعضى از مفسراناحتمال عكس آن را نيز داده اند كه معبودان و بتها لشكر عابدين خود در آن روز خواهند بود،در عين اينكه لشكرند كمترين يارى از آنها ساخته نيست ! ولى تفسيراول مناسبتر است.

معناى جمله: (وهم لهم جند محضرون ) كه درباره احضار مشركين و آلهه شان درقيامتاست

هـمـانـگـونـه كـه رسـتاخيز نيز با صيحه بيدار كننده اى آغاز مى شود (ان كانت الا صيحةواحدة فاذا هم جميع لدينا محضرون - يس - 53).

و در جمله (و هم لهم جند محضرون ) ظاهر عبارت مى رساند كه ضميراول به مشركين، و ضمير دوم به آلهه برمى گردد. و مراد اين است كه: مشركينلشكريان آلهه هستند؛ چون از لوازم لشكرى بودن، تبعيت و ملازمت است، و مش ركين خود راتابع آلهه مى دانستند؛ نه آلهه را تابع خود. پس نمى شود گفت: آلهه براى مشركينجند و لشكر هستند.