نخستی سانان ابتدا کوچک بودند و از لحاظ عادات احتمالاً به سنجاب شباهت داشتند. بسیاری از ویژگی های اختصاصی نخستی ها، مانند میدان های بینایی دوچشمی که روی هم می افتد، صورت کوتاه، پنجه های جلویی که اشیا را محکم نگه می دارد و همچنین اندازهٔ مغز و هوشیاری افزایش یافتهٔ آن ها، احتمالاً سازگاری هایی برای زندگی روی درختان هستند. نخستی ها به خاطر ساختارهای اجتماعی پیچیده و هوششان شناخته شده هستند. چنین چیزی به آن ها امکان می دهد تا تجربه به دست بیاورند و آن را به نسل پس از خود منتقل کنند.

نخستی سانان
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
نخستی سانان نخستی ها یا پریمات ها ( به انگلیسی: Primates ) یکی از راسته های پستانداران از فروردهٔ جفت داران است که شامل تمامی میمون ها، کپی ها و انسان می شود. این راسته از جمله گروه های بسیار متنوع و پرجمعیت در میان پستانداران است و تاکنون بیش از ۳۵۰ گونه از نخستی ها شمارش شده اند.
در نخستی سانان نیمکره های مغز بسیار توسعه یافته است. چشم ها در جلوی سر واقع شده اند. انگشت شصت در پا یا دست طوری قرار گرفته که گرفتن اجسام را امکان پذیر می سازد. این انگشت در مقابل چهار انگشت دیگر قرار می گیرد. مانند میمون های دم دار آسیایی، آفریقایی و آمریکایی مانند بابون یا میمون های بی دم آسیایی و آفریقایی مانند گوریل و ماداگاسکار مانند لمور.
نخستی سانان به دو گروه عمده پیش میمونان و میمونان تقسیم می شوند و گرچه گروه پیش میمونان اغلب «آغازین تر» از میمونان در نظر گرفته می شود، بسیاری از ویژگی های این دو گروه مشترک است. اغلب نخستی ها توانایی زندگی بر درختان را دارند و چشمانشان دید دوچشمی دارند. شش ویژگی اصلی اعضای این گروه داشتن چشم های با جهت رو به جلو، کاسه چشمی، دست های قابل چنگ انداختن و گرفتن اشیا، ناخن دست و پا، اثر انگشت، و مغزهای بزرگ است. کوچکترین عضو نخستی ها تنها ۵۵ گرم وزن دارد و بزرگترینشان ( گوریل پشت نقره ای ) تا ۲۵۰ کیلوگرم وزن پیدا می کند.


جملاتی از کلمه نخستی سانان
برخی مصرانه معتقدند که روش تفکیک گونههای اِرنست والتر مایر قادر به راستی آزمایی فرضیههای بالا نیست. بر اساس این روش، میزان تفاوتهای یافتشده در ریختشناسی جمجمههای به دست آمده از انسان راستقامت و انسان کارورز با تفاوتهای شناساییشده در میان جمعیتی متناسب از یک گونهٔ در قید حیات از نخستی سانان مانند ماکاکها مقابله میشود. چنانچه میزان این تفاوتها مشابه باشد این دو گونه (انسان راستقامت وانسان کارورز) اعضای یک آرایه بهشمار آمده و قابل تفکیک نیستند