ذکر الله

[ویکی فقه] یاد کردن را ذکر گویند. ذکر خداوند با ذکر اسماء و صفات او، با لفظ صریح یا اشاره و یا ضمیری که به حضرت حق برگردد تحقق می یابد. از عنوان یاد شده در بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، نکاح و صید و ذباحه سخن گفته اند. برخی نیز بابی مستقل به آن اختصاص داده و به تفصیل به بیان احکام آن پرداخته اند.
ذکر خداوند به ذکر اسماء و صفات او، با لفظ صریح یا اشاره و یا ضمیری که به او برمی گردد و نیز به مناجات با حضرت حق تعالیٰ تحقق می یابد. 
در روایتی از امام صادق علیه السّلام آمده است: از دشوارترین فرایض خداوند بر بندگانش ذکر او در همه جا است. سپس فرمود:
مقصود از ذکر خدا تنها «سُبحانَ اللّٰهِ و الحَمْدُ للّٰهِ و لا الٰهَ الّا اللّٰهُ و اللّٰهُ اکبر» نیست؛ بلکه ذکر خدا نزد حلال و حرام او است، که آنچه را بدان امر کرده، به جا آورد و آنچه را از آن نهی کرده، ترک کند. 
ذکر خدا با هر زبانی، اعم از عربی و غیر آن محقق می شود، مگر در نماز که باید به عربی باشد. 
از عنوان یاد شده در بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، نکاح و صید و ذباحه سخن گفته اند. برخی نیز بابی مستقل به آن اختصاص داده و به تفصیل به بیان احکام آن پرداخته اند. 
فضیلت یاد خدا
ذکر خداوند با فضیلت ترین و بهترین اعمال بندگان، شمرده شده و در آیات و روایات، بر آن در هر حال تأکید فراوان شده است. 
در روایتی از امام باقر علیه السّلام آمده است: خداوند به حضرت موسی فرمود: «من همنشین کسی هستم که مرا یاد کند» و در روایت دیگری از آن حضرت آمده است «مؤمن مادامی که مشغول به ذکر می باشد در نماز است...». 
استحباب ذکر خدا در همه حالات
ذکر خداوند در همه حالات (ایستاده، نشسته، خوابیده و...) و بسیار یاد کردن در شبانه روز، در نهان و آشکار و در هر مجلس، بویژه پس از غفلت قلب، وسوسه شیطان و حدیث نفس، در مشعر الحرام، در طواف، روز عرفه، در ماه رمضان، هنگام سفر، هنگام ترس از صاعقه، در بازار، مسجد، خانه، بیابان و در میان غافلان، مستحب، و ترک ذکر، مکروه و موجب قساوت قلب است.