هنرهای زیبا یا Fine Art به آثاری گفته میشود که عمدتاً با هدف خلق زیبایی و برای پاسخ به نیازهای زیباشناسی ایجاد میشوند، نه به منظور کارکرد عملی یا استفاده کاربردی. این هنرها بیشتر به خاطر خود هنر ارزشمند هستند، نه به دلیل عملکردی که ممکن است داشته باشند، مانند نقاشی، مجسمهسازی و موسیقی.
در سنتهای آکادمیک اروپایی، عمدتاً بر زیباییشناسی تمرکز داشتند و از هنرهای تزئینی یا کاربردی متمایز میشدند. هنرهای کاربردی، علاوه بر زیبایی، نیاز به عملکرد عملی نیز داشتند؛ برای مثال سفالگری یا فلزکاری باید یک کاربرد مشخص را برآورده کنند. در نظریههای زیباییشناسی دوران رنسانس ایتالیا، بالاترین شکل هنر آن بود که به هنرمند این امکان را بدهد تا بدون ملاحظات عملی، خلاقیت و تخیل خود را بهطور کامل بیان کند. برخلاف هنرهایی که نیاز به همکاری افراد متخصص یا مهارتهای خاص داشتند (مانند ساخت یک قطعه مبلمان)، هنرهای زیبا اغلب به نیروی خلاقیت صرف هنرمند وابسته بودند.
در این نوع هنرها، ژانرها نیز بهصورت سلسلهمراتبی مرتب میشدند: برای مثال، نقاشیهای تاریخی نسبت به نقاشیهای طبیعت بیجان جایگاه بالاتری داشتند، چون تخیل بیشتری را میطلبیدند. یکی از تعاریف هنرهای زیبا بیان میکند که این هنرها در دسته هنرهای تجسمی قرار میگیرند و اساساً برای اهداف زیباییشناختی و فکری خلق شدهاند. آثاری مانند نقاشی، مجسمهسازی، طراحی، آبرنگ، گرافیک و معماری براساس معیارهای زیبایی و معنای درونیشان مورد قضاوت قرار میگیرند؛ امروزه حتی عکاسی نیز در این دستهبندی جا گرفته است.
تفاوتهای مفهومی بین این واژه و هنرهای تزئینی یا کاربردی همچنان قابل توجه است، هرچند هر دو ممکن است از رسانههای مشابهی استفاده کنند. در گذشته، کیفیتهای زیباییشناختی هنرهای زیبا مستلزم قضاوت دقیق بیننده بود، که این خود از طریق چیزی که داشتن ذوق خوب نامیده میشد، مشخص میشد. این ویژگی باعث میشد هنر زیبا از اشکال معمول هنری و سرگرمی رایج متمایز گردد.
ادراه کل هنرهای زیبای کشور. در زمان رضاشاه نسبت به صنایع قدیم ایران توجه خاصی مبذول گردید. کاخ سعد آباد و کاخ مرمر بسبک و شیوه باستانی و با هنرهای ملی تزیین شد. علاوه بر هنرستان کمال - الملک که در آن هنرهای اروپائی تدریس می شد هنرستان صنایع قدیمه ایران نیز تاسیس گردید تا هنر جویان در رشته های مختلف تعلیم ببینند و تربیت شوند. بدین ترتیب استادان از گوشه و کنار کشور به پایتخت احضار شدند و در موسسه صنایع قدیمه مشغول تعلیم و آموزش گردیدند. در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی اداره کل هنرهای زیبای کشور در وزارت فرهنگ تشکیل شد و رئیس آن اداره با سمت معاونت وزارت فرهنگ طبق تصویبنامه هیئت وزیران و فرمان شاه منصوب گردید. تا کنون انجمنها و موسسات زیر از طرف اداره هنرهای زیبا تشکیل شده است: انجمن هنرمندان هنرستان کمال الملک انجمن دوستداران موسیقی که به زبان فرانسه فیلارمونیک میگویند ( برای اشاعه موسیقی غربی ) انجمن نقاشان حکاکان مجسمه سازان انجمن اشاعه و اعتلائ موسیقی انجمن موسیقی ملی انجمن هنرهای تزیینی مدرسه آزاد موسیقی ( کنسرواتور ) هنرستان ملی رقص ایران ( بالت ) گروه ملی رقص ( بالت ) انجمن هنری جوانان کلاسهای تعلیم و غیره
{fine arts} [هنرهای تجسمی] هنرهای مبتنی بر اصول زیبایی شناسی که هدفشان صرفاً ایجاد زیبایی و لذت دیداری است
هنرهای زیبا ( به انگلیسی: Fine art ) هنرهایی است که تنها به دلایل زیبایی شناسی و کمتر با توجه به کارکرد یا پایداری شان خلق شده اند. به عبارتی نه به خاطر چیزی دیگر، بلکه به خاطر خودشان به وجود آمده اند؛ مانند: نقاشی، مجسمه سازی، موسیقی.
در سنت های آکادمیک اروپایی، هنرهای زیبا عمدتاً برای زیبایی شناسی یا زیبایی ایجاد می شوند و آن را از هنر تزئینی یا هنر کاربردی متمایز می کند، که همچنین باید برخی از عملکردهای عملی را شامل می شود، مانند سفالگری یا فلزکاری. در تئوری های زیبایی شناسی که در رنسانس ایتالیا ایجاد شد، بالاترین هنر آن چیزی بود که امکان بیان و نمایش کامل تخیل هنرمند را فراهم می کرد، بدون هیچ یک از ملاحظات عملی درگیر مثلاً ساختن و تزئین قوری. همچنین این مهم تلقی می شد که برای ساخت اثر هنری نیاز به افراد متخصص و گوناگون با مهارت های تخصصی نیست، به عنوان مثال، ممکن است با یک قطعه مبلمان یک اثر به وجود بیاید. حتی در هنرهای زیبا، سلسله مراتبی از ژانرها بر اساس میزان تخیل خلاق مورد نیاز بود، با تاریخ نقاشی که بالاتر از طبیعت بی جان قرار می گرفت.
یکی از تعاریف هنرهای زیبا این است که «این در زمره هنرهای تجسمی در نظر گرفته می شود که اساساً برای اهداف زیبایی شناختی و فکری ایجاد شده است و به دلیل زیبایی و معنادار بودن آن، به ویژه، نقاشی، مجسمه سازی، طراحی، آبرنگ، گرافیک و معماری مورد قضاوت قرار می گیرد». ( و اکنون در هنر عکاسی هم مورد توجه است ). تفاوت های مفهومی بین هنرهای زیبا و هنرهای تزئینی یا هنرهای کاربردی وجود دارد ( این دو اصطلاح عمدتاً رسانه های مشابهی را پوشش می دهند ). تا آنجا که به مصرف کننده هنر مربوط می شود، ادراک کیفیت های زیبایی شناختی مستلزم قضاوت دقیقی بود که معمولاً از آن به عنوان داشتن ذوق خوب یاد می شود، که هنر زیبا را از هنر و سرگرمی رایج متمایز می کرد.
واژه "Fine" با ترجمه فارسی زیبایی، چندان نشان دهنده کیفیت اثر هنری مورد بحث نیست، بلکه نشان دهنده خلوص رشته طبق قوانین سنتی اروپای غربی است. به جز در مورد معماری، که در آن کاربرد عملی پذیرفته شده بود، این تعریف در اصل هنرهای کاربردی یا تزئینی «useful» ( مفید ) و محصولاتی را که به عنوان صنایع دستی تلقی می شدند را حذف می کرد. در عصر معاصر، این تمایزات و محدودیت ها اساساً بی معنی شده اند، زیرا به مفهوم یا نیت هنرمند، بدون توجه به ابزار و رسانه ای که از طریق آن بیان می کند، اولویت داده می شود.
هنرهای زیبا (fine arts)
هنرهایی که بیشتر براساس معیارهای زیباشناختی ارزیابی می شوند تا کارکرد؛ نقاشی، مجسمه سازی، و چاپنقش سازیاز آن جمله اند. معماری را هم از هنرهای زیبا می دانند، هرچند کارکرد نیز در آن مهم است. موسیقی و شعر و تئاتر هم گاه از هنرهای زیبا برشمرده می شوند. مرسوم است که هنرهای زیبا را در مقابل هنرهای کاربردیقرار می دهند.
هنرهای مبتنی بر اصول زیباییشناسی که هدفشان صرفاً ایجاد زیبایی و لذت دیداری است.