هرتسفلد. [ هَِ ف ِ ] ( اِخ ) ارنست. دانشمند آلمانی که در تمدن ایران قدیم و زبانهای باستانی ایران تحقیقاتی دارد و کارهایش مرجع توجه و پایه مطالعه بسیاری از مطالب مربوط به تمدن ایران باستان است. از اکتشافات او یکی کتیبه ای است که در سال 1307 هَ.ش. از داریوش بزرگ به دست آورده است.وی در سال 1879 م. در آلمان متولد شد و به سال 1947م. در سویس درگذشت. ( از فرهنگ فارسی معین، بخش اعلام ). رجوع به ایران باستان پیرنیا ص 1566 و 1598 شود.
مستشرق و ایران شناس آلمانی ( ۱۹۴۷ - ۱۸۷۹ م. ) در معرفت خطوط و السنه قدیم و احاطه بر تاریخ ایران باستان عراق و اسلام از اعجوبه های زمان بود. و در حدود ۱۹٠ کتاب و رساله و مقاله مربوط بتاریخ و السنه و ادیان ایران کلده عیلام قدیم و اسلام نوشت. نام او پیوسته با تخت جمشید همراه است زیرا کتیبه های آنرا خوانده او کتاب مهمی درباره صنعت ایران قدیم منتشر ساخت که بنام [ ایران و مشرق قدیم ] معروف است و کتاب دیگری درباره [ زرتشت و دنیای عهد او ] دارد. کشف کتیبه پهلوی فیروز آباد و یافتن کتیبه هایی در سر مشهد نزدیک کازرون از کارهای مهم او است.
باستانشناس و زبانشناس اهل آلمان. نقاط مسکونی تختجمشید کشف شده توسط. هرتسفلد حاکی از مساکن گلی عشیرتی و دسته جمعی و طرز ساختمان آن حاکی از وجود نکاح دستهجمعی و مادرشاهی است.
💡 در آن زمان، هرتسفلد تخمین زد که این یافته شامل حدود ۳۰,۰۰۰ لوح و قطعاتِ نوشتهدار یا بیشتر است. هرچند خودش یادداشتهای دقیقی از خود به جای نگذاشت و هرگز گزارش باستانشناسی مناسبی منتشر نکرد.
💡 به عقیده هوفمان-کوچکه و ج. هرتل و ک. لمان هائوپت و هرتسفلد حوادث مربوط به پادشاهی گئومات در گاتها بهطور مستقیم منعکس شدهاست. این محققان تلاش کردند تا با استناد بر اوستا بتوانند شرح وقایع سالهای ۵۲۱–۵۲۳ پ. م را جستجو کنند، اما به عقیده داندامایف این کار خارج از جنبه بیطرفی است و قانعکننده نبودهاست.
💡 بعضی از پژوهشگران چون ارنست هرتسفلد کاسیان و کاسپیها را همریشه قلمداد کردهاند.
💡 اِرنسْت امیل هِرتْسفِلْد در ۲۳ ژوئیه ۱۸۷۹ در هانوفر آلمان (در دوره پادشاهی پروس) در خانوادهای یهودی به دنیا آمد. وی پسر پزشک ارتش پروس «یوزف هرتسفلد» و «مارگارته روزنتال» از نامیترین باستانشناسان و متخصصان امور شرق باستان و خطشناس و متخصص خطوط باستانی در آلمان بود. مارگارته روزنتال از پدر و مادری یهودی زاده شده بود.
💡 طبق تحقیقات عدهای از باستانشناسان جهان از جمله پر فسور برنارد چارلز بری از دانشگاه منچستر انگلیس دکتر ژان ژاک ماری مورگان از دانشگاه لیل فرانسه و دکتر ارنست هرتسفلد از دانشگاه هانور آلمان قدمت و پیشینه ارجق که مکان اصلی آن در منطقه باستانی شهریری فعلی استقرار داشته است و به هزاره های اول تا سوم قبل از میلاد به دوران حکومت دولتهای اورارتورها و آشوریان میرسد.