شیربرنج غذایی است که از پختن برنج در شیر به همراه افزودنیهایی مانند شکر، گلاب، دارچین و گاهی مغزهای خوراکی تهیه میشود. این غذا حالت کاچی یا فرنی دارد و به صورت گرم یا سرد سرو میشود.
مواد اولیه اصلی شیربرنج عبارتاند از:
برنج: از برنج ایرانی یا برنجهای نیمدانه استفاده میشود که بعد از پخت به حالت نرم و لطیف در میآید.
شیر: شیر تازه یا شیر پرچرب برای پختن برنج به کار میرود که باعث میشود غذا غنی از کلسیم و پروتئین شود.
شکر: برای شیرین کردن غذا به میزان دلخواه افزوده میشود.
عطرها و ادویهها: گلاب، دارچین، هل از رایجترین افزودنیها هستند که عطر و طعم خاصی به شیربرنج میبخشند.
مغزها: گاهی بادام، پسته یا گردو خرد شده برای تزئین و افزایش ارزش غذایی به غذا افزوده میشود.
شیربرنج به دلیل ترکیب شیر و برنج، منبع خوبی از کربوهیدراتها، پروتئینها، کلسیم و ویتامینها است. این غذا انرژیزا و مغذی است و به دلیل داشتن شیر، به تقویت استخوانها و دندانها کمک میکند. همچنین وجود ادویههایی مانند دارچین و هل خواص ضدالتهابی و تقویتکننده دستگاه گوارش را به آن میبخشد.
شیربرنج. [ ب ِ رِ ] ( اِ مرکب ) شله ای که از شیر و برنج سازند. ( ناظم الاطباء ). آش شیر. آش مرکب از برنج و شیر. شیربا. طعامی که از شیر و برنج پزند و بیشتر با شکر و شیره خورند. بهط. ابونافع. ( یادداشت مؤلف ). بهطة. ( دهار ):
چه لطیف است به صبحی قدح شیربرنج
در زمانی که کند دایه ز خوابت بیدار.بسحاق اطعمه.- شیربرنج بی نمک؛ کنایه است از آدمی سپیداندام لیکن غیرجاذب. ( امثال و حکم دهخدا ).
- || گفتاری نارباینده. ( امثال و حکم دهخدا ).
- شیربرنج وارفته؛ سپیداندامی لخت و وارفته و نادلربا. ( یادداشت مؤلف ).
(بِ رِ ) (اِمر. ) ۱ - شیربا، خوراکی که با شیر و برنج درست کنند. ۲ - کنایه از: کسی که رنگ پوستش زیاد سفید باشد.
خوراکی که از شیر، برنج، شکر، و گلاب تهیه می شود، شیربا، گرنج بشیر.
خوراکی که باشیروبرنج طبخ کنند، شیرباوشیروا
( اسم ) خوراکیی که با شیر و برنج پزند شیر با شیروا. طرز تهیه آن چنین است: به اندازه لازم شیر گیرند و برای هر من شیر پنج سیر یا کمتر برنج در شیر ریزند و بار کنند و قدری هم شیر را کنار بگذارند و دیگ را بر روی آتش هم زنند بگذارند تا پخته شود. اگر سفت شود و پخته نشود قدری آب ریزند نزدیک پخته شدن آن شیری را که کنار گذاشته اند با شکر و گلاب و هل در آن ریزند و پس از چند جوش بردارند.
از غذاهای سادۀ ایرانی، فراهم آمده از برنج اعلای ایرانی، شیر، هل، و نمک. سردشدۀ آن از انواع دسر و داغ به داغ به ویژه مناسب برای بیماران در دورۀ نقاهت است. برنجِ به چند آب شسته را با اندکی آب و نمک مخلوط می کنند و بر آتش ملایم جوش می آورند تا چون کته بپزد. سپس شیر و هل و گلاب را پختاپخت بدان می افزایند. شیر که جوشیدن گرفت تیزی آتش را به نهایت کم می کنند تا پانزده الی بیست دقیقۀ دیگر نیز بپزد و ته بگیرد. خوردن شیربرنج، که معمولاً آن را با ته دیگ می آرایند، با شکر یا شیرۀ انگور یا عسل لطفی بیشتر دارد.
شیربا، خوراکی که با شیر و برنج درست کنند.
کنایه از: کسی که رنگ پوستش زیاد سفید باشد.