واژه شهدا جمع شهید است که از ریشه شهد گرفته شده و به معنای حضور و آگاهی اشاره دارد. در زبان فارسی، شهید به معنای گواه، امین و کسی که علمش پنهان است، به کار می‌رود و همچنین به معنای کشته‌شده در راه خدا نیز استفاده می‌شود. در متون اسلامی، شهید به کشته‌شدگان در راه خدا و کسانی که در کنار امام معصوم (ع) یا نماینده او در جنگ جان خود را از دست می‌دهند، اطلاق می‌شود. دلایل متعددی برای استفاده از واژه شهید در این زمینه وجود دارد، از جمله قیام شهید تا مرز جان‌باختن و گواهی صادقانه‌اش بر حق، دعوت دیگران به سوی حقیقت، گواهی بر مردم در آخرت، حضور در پیشگاه پروردگار و شهادت خدا و فرشتگان به بهشتی بودن شهید. شهیدان، کشته‌شدگان در راه خدا، در دوران نهضت و انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی شناخته می‌شوند. کشته‌شدن در راه حق از جایگاه والایی برخوردار است و گاهی به عنوان معیاری برای سنجش سایر اعمال در نظر گرفته می‌شود. در روایات متعددی از شهدا تجلیل شده است، به‌گونه‌ای که گفته شده هیچ قطره‌ای نزد خداوند محبوب‌تر از قطره خون شهید نیست. مفهوم شهید در ایران، به‌ویژه پس از اسلام، همواره با ایستادگی و جان‌فشانی مردم در برابر مهاجمان همراه بوده است. این مفهوم در دوران معاصر و به‌ویژه پس از آغاز نهضت امام خمینی، بیشتر نمایان شد. جایگاه شهیدان انقلاب در نظر امام خمینی را می‌توان از فراوانی سخنان ایشان درباره شهادت مردم و علما در حوادث مختلف انقلاب، ترور و جنگ دریافت. ایشان بر این باور بودند که ارزش شهادت در راه خدا را نمی‌توان با معیارهای انسانی سنجید.
شهدا
لغت نامه دهخدا
آن روز در آن هول و فزع بر سر آن جمع
پیش شهدا دست من و دامن زهرا.ناصرخسرو.رجوع به شهداء شود.
شهدا. [ ش ُ هََ ] ( اِخ ) نام محلی جنوبی اردکان است درفارس به مسافت دو فرسخ و نیم. ( فارسنامه ناصری ).، شهد ا. [ ش َ هَِ دَل ْ لاه ] ( ع جمله فعلیه ) خدا گواه است. گونه ای قسم است. گویا مخفف «شهد اﷲ انه لا اله الا هو» بود. بجای ماشأاﷲ امروزه برای دفع چشم زخم بر آتش می افکنده اند:
چون برای سپهر برخوانند
شهد اﷲ و دخنه برفکنند.؟ ( از حاشیه فرهنگ اسدی نخجوانی ).
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
جمله سازی با شهدا
تشنه مردند، شهدان وفا آب شمشیر تو خون‌آلودست
دل همی گوید از طریق دعا به تضرّع چو مادرِ شهدا
بجز از علی که آرد پسری ابوالعجائب که علم کند به عالم شهدای کربلا را