هویج

هویج، که به فارسی دری به نام‌های گزر یا زردک و به فارسی تاجیکی به عنوان سبزی شناخته می‌شود، یک گیاه خوراکی دوساله از خانواده چتریان است. این سبزی معمولاً به رنگ‌های نارنجی، زرد یا سفید دیده می‌شود و ممکن است ترکیبی از قرمز و سفید نیز داشته باشد. تازه دارای بافتی ترد و خشک است و به تقویت بینایی کمک می‌کند. نوع زرد آن به نام هویج زردک شناخته می‌شود. زردک به عنوان یک سبزی ریشه‌دار یا غده‌ای خوراکی، می‌تواند به صورت خام، خرد شده یا رنده شده در سالاد مصرف شود و همچنین در تهیه سوپ‌ها و خورش‌ها کاربرد فراوانی دارد. این سبزی سرشار از بتاکاروتن، که پیش‌ساز ویتامین آ است، می‌باشد و رنگ نارنجی خاص آن به همین دلیل است. علاوه بر این، منبع غنی از فیبر خوراکی، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی محسوب می‌شود. همچنین، می‌تواند به طور مصنوعی در رنگ‌های مختلف پرورش یابد. تاریخچه نوشتاری و تحقیقات در زمینه ژنتیک مولکولی نشان می‌دهد که نوع اهلی از یک منبع واحد در آسیای مرکزی نشأت گرفته است. نیاکان وحشی این گیاه احتمالاً از سرزمین فارس به وجود آمده‌اند که هنوز هم به عنوان مرکز تنوع هویج وحشی شناخته می‌شود. به نظر می‌رسد در طول قرن‌ها، تلخی یک زیرگونه طبیعی از نوع وحشی به واسطه زادگیری گزینشی کاهش یافته و شیرینی آن افزایش یافته است، در حالی که چوبی بودن هسته‌اش به حداقل رسیده و در نهایت هویج اهلی که ما امروز می‌شناسیم، تولید شده است. در ابتدا، به خاطر برگ‌های معطر و دانه‌هایش کشت می‌شد و نه به خاطر ریشه‌اش. دانه‌های آن در سوئیس و جنوب آلمان پیدا شده‌اند که به ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مربوط می‌شوند. هنوز هم برخی از خویشاوندان نزدیک آن مانند جعفری، گشنیز، رازیانه، شوید و زیره سبز به خاطر برگ و دانه‌هایشان کشت می‌شوند. اولین اشاره به استفاده از ریشه گیاهان در منابع کلاسیک به قرن اول میلادی برمی‌گردد، جایی که رومی‌ها ریشه گیاهی به نام پاستیناکا را مصرف می‌کردند که ممکن است به آن یا گیاهی نزدیک به آن اشاره داشته باشد.