کلمه «ماچه» به ماده‌ی یک حیوان اشاره دارد و معمولاً مقابل نر به‌کار می‌رود. این واژه در زبان عامیانه و متون قدیمی بیشتر برای پستاندارانی مانند سگ یا الاغ استفاده شده است. در اصل، ماچه نشان‌دهنده جنسیت ماده‌ی حیوان است.
در دامداری و پرورش حیوانات، تشخیص ماچه اهمیت زیادی دارد، زیرا تعیین جنسیت حیوان بر برنامه‌ریزی تولیدمثل، تغذیه و مدیریت گله تأثیرگذار است. در سگ‌ها، الاغ‌ها و دیگر پستانداران، اصطلاح ماچه برای مشخص کردن ماده به‌کار می‌رود و اطلاعات کاربردی برای پرورش‌دهندگان فراهم می‌کند.
این واژه علاوه بر کاربرد علمی، در برخی فرهنگ‌ها و زبان‌ها بار معنایی اجتماعی و فرهنگی نیز دارد. اشاره به ماده‌ی حیوان در متون ادبی یا روایات، گاهی با توجه به صفات خاص ماده‌ها و نقش آن‌ها در تولیدمثل و زندگی حیوانات همراه است.