لیرت واژه‌ای است که در متون کهن فارسی به کلاه فلزی مخصوص رزمندگان اطلاق می‌شده است. این پوشش سر که برای محافظت در برابر ضربات شمشیر و نیزه در میدان نبرد به کار می‌رفت، با نام‌های دیگری چون ترک و خود نیز شناخته می‌شده است. اهمیت این ابزار دفاعی به حدی بوده که در فرهنگ لغت‌هایی مانند جهانگیری و برهان به تفصیل شرح داده شده و حتی معادل‌های ترکی آن مانند دولغه و معادل عربی آن، مغفر، نیز ذکر گردیده است.
علاوه بر کاربرد نظامی مستقیم، در زبان شعرای پارسی‌زبان نیز واژه لیرت به کار رفته و گاه به معنای غراره به کار رفته است. غراره نیز نوعی از سلاح محسوب می‌شود که در هنگام جنگ مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این کاربرد ادبی نشان‌دهنده گستردگی معنایی این واژه و جایگاه آن در توصیف ادوات جنگی و دفاعی است. در برخی منابع، لیرت هم‌معنی با جوشن نیز ذکر شده است، هرچند جوشن معمولاً به زرهی که کل بدن را می‌پوشاند اطلاق می‌شود و لیرت مختص سر است.
