ابوالفتح محمد بن ابوالقاسم عبدالکریم شهرستانی، فقیه، متکلم و دانشمند برجسته‌ی ایرانی در سده‌ی پنجم و ششم هجری قمری است. وی که از پیروان مکتب کلامی اشعری به شمار می‌رود، در سال ۴۷۹ هجری قمری در شهرستان از نواحی خراسان دیده به جهان گشود. او علوم دینی و عقلی را نزد استادان نامداری همچون ابوالمظفر خوافی، ابونصر قشیری، ابوالقاسم سلمان بن ناصر انصاری و ابوالحسن علی بن احمد مدینی فراگرفت و به‌زودی در زمینه‌های مناظره، وعظ و تذکیر به چهره‌ای سرشناس تبدیل شد.
شهرستانی دوران‌هایی از زندگی خود را در خوارزم و نیز سه سال در بغداد گذراند. پس از بازگشت از بغداد، باقی عمر خویش را در خراسان سپری کرد و بخشی از این دوران را در ملازمت مجدالدین ابوالقاسم علی، نقیب سادات ترمذ، زیست. وی دو اثر مهم خود، الملل و النحل که دائرةالمعارفی جامع در زمینه‌ی ادیان و مذاهب است و نیز کتاب المصارعة را به نام این حامی تألیف نمود. سپس به خدمت سلطان سنجر سلجوقی درآمد و سرانجام به زادگاه خود، شهرستان، بازگشت و تا پایان عمر در آنجا ماند. او در سال ۵۴۸ هجری قمری دار فانی را وداع گفت.
این دانشمند پرآوازه، به‌ویژه با اثر ماندگار الملل و النحل، جایگاهی ویژه در تاریخ علوم اسلامی و مطالعات ادیان دارد. منابع معتبری همچون الاعلام زرکلی، عیون الاخبار، روضات الجنات خوانساری و تاریخ ادبیات ایران ادوارد براون به شرح زندگی و خدمات علمی او پرداخته‌اند که نشان‌دهنده‌ی عظمت و تأثیرگذاری وی در فرهنگ و تمدن اسلامی است.
