آبنوس نوعی چوب سخت و تیره یا سیاه با چگالی بالا است که معمولاً به چندین گونه در سرده خرمالو تعلق دارد. چگالی آبنوس به قدری است که در آب غرق میشود. این چوب دارای بافتی ریز و ظریف است و هنگام جلا، سطحی بسیار صاف و هموار پیدا می‌کند که آن را به یک چوب زینتی با ارزش تبدیل می‌کند. واژه آبنوس از ریشه زبان مصری هبن نشأت گرفته و از طریق زبان یونانی باستان به شکل هبنس تلفظ میشود. در زبان انگلیسی نیز به آن ebony گفته میشود.
آبنوس
لغت نامه دهخدا
ز آبنوس دری اندر او فراشته بود
بجای آهن،سیمین همه بش و مسمار.ابوالمؤید بلخی.بینی آن زلفینکان چون چنبر بالابخم
گر بلخج اندرزنی اکنون شود چون آبنوس ( کذا ).طیان ( از فرهنگ اسدی، خطی ).- پرده آبنوس؛ کنایه از شب است:
پدید آمد آن پرده آبنوس
برآسود گیتی ز آوای کوس.فردوسی.- چون آبنوس؛ تیره. تار. اغبر. سیاه:
سپاهی که شد دشت چون آبنوس
بدرّید گوش پلنگان ز کوس.فردوسی.تبیره برآمد ز درگاه طوس
زمین کوه تا کوه گشت آبنوس.فردوسی.ز جوش سواران زرین کمر
ز بس تَرک زرین و زرین سپر
برآمد یکی ابر چون سندروس
زمین گشت از گرد چون آبنوس.فردوسی.جهان پر شد از ناله بوق و کوس
زمین آهنین شد سپهر آبنوس.فردوسی.ز گردش هوا گشت چون سندروس
زمین سربسر تیره چون آبنوس.فردوسی.چو زال آگهی یافت بربست کوس
ز لشکر زمین گشت چون آبنوس.فردوسی.مکن ایمنی در سرای فسوس
که گه سندروس است و گه آبنوس.فردوسی.دریده درفش و نگون گشته کوس
رخ نامداران شده آبنوس.فردوسی.برآمد ز درگاه بهرام کوس
رخ شید از گرد شد آبنوس.فردوسی.
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. (زیست شناسی ) چوب این درخت که سخت، سنگین، و با لکه های سیاه است در کنده کاری و نجاری کاربرد دارد.
۳. (صفت ) [قدیمی] تیره رنگ، شیز.
فرهنگ فارسی
چوبی سیاه رنگ و سخت و سنگین و گرانبها از درختی بهمین نام
ماخوذازکلمه یونانی ابانس، درختی که درهندوحبشه میرویدوثمرش شبیه انگوراست
فرهنگ اسم ها
اسم: آبنوس (دختر) (عبری، یونانی، فارسی) (طبیعت) (تلفظ: ābnus) (فارسی: آبنوس) (انگلیسی: abnus)
معنی: چوبی سیاهرنگ و سخت و سنگین، ( در گیاهی ) درختی هم خانواده با خرمالو که بیشتر در مناطق گرمسیری آسیا و آفریقا می رویَد، شیز، درختی که چوب آن سیاه رنگ است و میوه ای بسیار شیرین و به شکل انگور دارد
دانشنامه عمومی
آبنوس درختی استوایی است که در آفریقا، و نیز در ماداگاسکار، هند، ژاپن، جزایر فیلیپین، آمریکای شمالی و جنوبی می روید و سیاه ترین آبنوس، یعنی گونهٔ مرغوب آن، از سیلان و جزایر هند شرقی به دست می آید. انواع آبنوس گاه تا ارتفاع ۱۵ متر نیز رشد می کند. پوست این درخت خاکستری تیره، مغز آن معمولاً سیاه رنگ و قسمت خارجی چوب، سفید، خاکستری یا میخکی روشن است. گونه های مختلف آبنوس شامل آبنوس بومی مناطق جنوبی هند و سری لانکا، آبنوس آفریقایی متعلق به مناطق بومی غربی آفریقا، و آبنوس ماکاسار بومی مناطق اندونزی که به چوب های چند رنگ و انبوه درختانش شهرت دارد.
از چوب آبنوس برای ساخت مبلمان، عصا، پیپ و قطعات لوازم موسیقی استفاده میشود.
آبنوس (گیاه). آبنوس ( نام علمی: Diospyros ebenum ) درختی است از تیره خرمالوئیان که در هند و ماداگاسکار و جزیره موریس می روید. این درخت شبیه به عناب است و میوه آن مانند انگور زرد است و برگ آن مانند برگ صنوبر و عریض تر از آن است و تخمش مانند تخم حنا است. نوع هندی آن با خطوط سفید و نوع حبشی آن سیاه است.
چوب آبنوس تیره رنگ و با چگالی بسیار بالاست بطوری که در آب فرومی رود. از این چوب در ساخت قطعات سازهای گوناگون استفاده می شود. چوب آبنوس از گرانترین چوب های دنیا است و در صنایع مبلمان نیز کاربرد ویژه ای دارد.
• آبنوس دروغی که شجرةالنحل، قصاص و قطیس نیز نامیده می شود، درختی است از پروانه واران ( خرمالوئیان ).
• آبنوس کیانی درختی است از تیره پروانه واران ( خرمالوئیان )، مخصوص نواحی معتدل.
ویکی واژه
درختی است با چوبِ بسیار سخت، سیاه رنگ و گران بها. چو شد دشت بر گونه آبنوس..... پراگنده گشتند کاموس و توس
چوبی است تیره‌رنگ با چگالی بسیار بالا که از آن در ساخت قطعات سازهای مختلف استفاده میشود.
آبْنُوس: در گویش گنابادی یعنی قرقره کردن مایعات در دهان، جمع آوردن آب در دهان.
جمله سازی با آبنوس
به شبگیر برخاست آوای کوس شد از گرد لشکر سپهر آبنوس
چو آمد به گوش سپه بانگ کوس شد از گرد رخسار مهر آبنوس
درخت آبنوسش هندویی بود که دوران سوختش با صندل و عود
