واژه استلات که از منابع لغت‌شناسی کهن چون منتهی الارب استخراج شده است، به معنای پاک کردن باقی‌مانده آب در کاسه با انگشت به هنگام صرف غذا به کار می‌رود. این عمل، هرچند در نگاه اول شاید جزئی به نظر برسد، اما نشان‌دهنده آداب و رسوم خاصی در نحوه پذیرایی و صرف طعام در اعصار گذشته بوده و بیانگر دقت نظر در بهداشت و همچنین رعایت ظرافت‌های مربوط به مهمانی‌ها و مجالس است.
در تاریخ بیهقی، در صفحه ۵۱۱، به توصیفی از یک مجلس مهم و باشکوه اشاره شده است که در آن بزرگان و شخصیت‌های برجسته دولت حضور یافته‌اند. در این مجلس، ندیمان (هم‌نشینان و هم‌صحبتان) نیز گرد هم آمده و آماده پذیرایی شده‌اند. نکته قابل توجه در این توصیف، استفاده از عبارت خوردنی علی طریق الاستلات میخوردند است که نشان می‌دهد در جریان این مهمانی، غذاها به شیوه‌ای صرف می‌شد که با مفهوم استلات همخوانی داشت؛ یعنی ظرافت و دقت در خوردن و شاید پاک کردن باقی‌مانده مختصر غذا یا نوشیدنی از اطراف ظرف با انگشت، به عنوان بخشی از آداب پسندیده در آن دوران تلقی می‌شده است.
این شیوه صرف غذا، که با واژه استلات توصیف شده، گویای آن است که در دربارها و مجالس رسمی گذشته، علاوه بر کیفیت غذا و حضور مهمانان برجسته، نحوه صرف آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. این جزئیات، تصویری زنده از فرهنگ و سبک زندگی مردمان آن دوران به دست می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه آداب معاشرت و ظرافت‌های رفتاری، بخشی جدایی‌ناپذیر از تجربه مهمانی‌ها و رویدادهای اجتماعی را تشکیل می‌داده است. توجه به چنین مواردی، درک عمیق‌تری از گذشته و تفاوت‌های فرهنگی آن با امروز را برای ما فراهم می‌آورد.
