نام اسماعیل که ریشه‌ای عبری دارد، معنایی عمیق و معنوی را در خود نهفته است: آن که خدا او را شنید. این نام به طور خاص با شخصیت اسماعیل، پسر ابراهیم (علیه السلام) و هاجر، پیوند خورده است. در روایات دینی، داستان ابراهیم و هاجر و تولد اسماعیل، نمادی از صبر، ایمان و لطف الهی است. انتخاب این نام برای پسر ابراهیم، بازتابی از باور به اجابت دعا و عنایت پروردگار در لحظات سخت و نیازمندی بوده و اهمیت ویژه‌ای به این نام در سنت‌های ابراهیمی می‌بخشد.
اسماعیل نه تنها به عنوان پسر ابراهیم، بلکه به عنوان جد اعلای عرب و پدر دوازده قبیله بزرگ، جایگاهی ممتاز در تاریخ و فرهنگ منطقه دارد. نسل او به پیامبری ختم شد که منادی توحید و هدایت برای بخش بزرگی از بشریت گشت. حضور ابراهیم در مکه و بنای کعبه به همراه اسماعیل، نشان از مرکزیت یافتن این منطقه در تاریخ ادیان ابراهیمی دارد. این میراث مشترک، پیوند عمیقی بین پیروان یهودیت، مسیحیت و اسلام برقرار می‌سازد و داستان اسماعیل را به عنصری کلیدی در هویت دینی و فرهنگی این امت‌ها تبدیل می‌کند.