الماس

الماس. [ اَ ] ( معرب، اِ ) ( از یونانی آدامس ) گوهری است مشهور که جز به ارزیزنشکند و آنچه بسبب سختی سفته نشود از الماس سفته گردد. ( هفت قلزم ) ( از شرفنامه منیری ). طبع وی سرد و خشک بدرجه چهارم، و چون در دهانش گیرند دندان بشکند.( شرفنامه منیری ). گوهری است سخت و سپید و اغلب جواهر را میبرد. ( انجمن آرا ). گوهری است بغایت سخت و سفید و شفاف و گرانقیمت. ( از آنندراج ) ( از غیاث اللغات ). و با لفظ تراشیدن و افشاندن و چکیدن استعمال میشود. ( از آنندراج ). به هندی هیرا گویند. ( غیاث اللغات ). صاحب نشوء اللغة العربیة ( ص 93 ) گوید: الماس اعجمی است و عربی فراموش شده آن سامور است - انتهی. و در النقود العربیة ( ص 56 ) آمده: الف و لام در اول الماس جزء کلمه است و عربها آن را زاید دانسته حذف کردند همچون العازر و الکسندر ( الکساندر ) - انتهی. سنگی است گرانبها بشکند و پاره کند جمیع سنگها را، و آن را پاره نمیکند مگر ارزیز، و آتش و آلات آهنین در وی اثر نمیکند، و بزرگترین آن همچو چهارمغز باشد و آن انواع میباشد، بغیر شکل مثلث شکسته نشود، و اگر آن را در دهان دارند دندان بریزد و آن را بسایند، در سوراخها ریزند، و بدان مروارید و جز آن را سوراخ کنند، و آوردن تنوین در آخر لفظ الماس غلط است. شَمّور نیز گویند. ( از منتهی الارب ذیل موس ). 

اَلْماس (diamond)
کانی شفاف، معمولاً بی رنگ، و از دگرشکلیهای کربن. الماس از گوهرسنگ های قیمتی و سخت ترین مادّۀ شناخته شده است. سختی آن ۱۰ در مقیاس موس است. الماس های صنعتی، که ممکن است طبیعی یا مصنوعی باشند، برای برش کاری، سنگ زنی، و صیقل کاری به کار می روند. الماس در سیستم مکعبی به صورت بلورهای اُکتاهدرال متبلور می شود که بعضی از سطوح آن خمیده و مخطط اند. ضریب بالای شکست نور (۲.۴۲) و توانایی پراکنش نور سبب می شود الماسِ صیقل خورده نمایش طیفی نور را ارائه دهد.تاریخچه. الماس از ۳۰۰۰پ م شناخته شده بود و تا زمان کشف الماس در برزیل (۱۷۲۵)، هند مهم ترین تأمین کنندۀ الماس جهان بود. در عصر حاضر، استرالیا، جمهوری دموکراتیک کنگو، بوتسوانا، یاکوتِ روسیه، افریقای جنوبی، نامیبیا، و آنگولا تأمین کنندگان الماس اند. دو کشور نخست الماس های صنعتی را در مقیاس انبوه تولید می کنند. امروزه حدود ۸۰ درصد از کل گوهرسنگ الماس نتراشیدۀ جهان از طریق سازمان مرکزی فروش دو بیرز در لندن به فروش می رسد.
منابع. الماس به صورت الماس آبرُفتی، روی سطح زمین یا در نزدیکی آن، در بستر رودخانه ها یا آبراه های خشکیده یافت می شود. این نوع الماس در کف دریا، در نزدیکی سواحل افریقای جنوبی، یا چنان که بیشتر رایج است، از تنوره های آتشفشانی حاوی الماس، متشکل از کیمبرلیت یا لامپروئت، به دست می آید. در این کانسارها، زمینۀ اصلی از اعماق زیاد به پوستۀ زمین نفوذ کرده است. با استفاده از پرتو ایکس و سایر روش های بازیابی، این گونه الماس را از بقایای خاک و سنگ شکسته جدا می کنند.
انواع. الماس ها به چهار دستۀ اصلی تقسیم می شوند: سنگ شفافی با تبلور کامل، که بی رنگ است یا ته رنگ جزئی دارد و مانند گوهرسنگ ها قیمتی محسوب می شود؛ بورت، که به خوبی متبلور نشده و نوعی الماس نامرغوب است؛ بالاس، که نوع صنعتی الماس و بسیار سخت و چقرمه است؛ و کربنادو یا الماس صنعتی، که الماس سیاه یا کربن نیز نامیده می شود. این نوع الماس کدر به رنگ های سیاه یا خاکستری و بسیار چقرمه است. الماس های صنعتی را به شیوۀ مصنوعی و با استفاده از گرافیت نیز تولید می کنند. رسانایی گرمایی بعضی از الماس های مصنوعی حدوداً ۵۰ درصد از نوع طبیعی شان بیشتر است و پنج برابر الماس های طبیعی مقاوم اند. این امتیاز بزرگ منجربه استفاده از الماس های صنعتی برای پخش گرما در دستگاه های الکترونیکی، مخابراتی، و ساخت ادوات لیزر شده است.