معنی خوابانیدن

لغت نامه دهخدا

خوابانیدن. [ خوا / خا دَ ] ( مص ) خسبیدن کنانیدن. ( ناظم الاطباء ). خواباندن. بخواب داشتن. کاری کردن که بخوابد. چون: بچه را خوابانیدم.( یادداشت بخط مؤلف ): مهد پیل راست کردندو شبگیر وی را در مهد خوابانیدند. ( تاریخ بیهقی ).
به آئین ملوک پارسی عهد
بخوابانید خسرو را در آن مهد.نظامی. || آرام کردن. خواباندن. ( یادداشت بخط مؤلف ). چون: فلانی فتنه را خوابانید؛ یعنی آرام کرد. || قرار دادن. خواباندن. چون: خیار را در آب نمک خوابانید. خرما یا میوه ٔنیم رس را در زیر سرپوش خوابانید تا برسد.
- مرغ خوابانیدن؛مرغ را روی تخم نشاندن و تخم را در زیر آن قرار دادن تا جوجه بیرون آید.
|| نهادن. چون: گوشت را خوابانید تا تنک شود؛ یعنی آن را در محلی خنک نهاد تا ترد و زودپز شود. شیر را خوابانید؛ یعنی مدتی آن را نهاد تا خامه بندد. || فرش کردن. روی چیزی قرار دادن. چون: پاشنه کفش را روی تخت کفش خوابانید. پاشنه گیوه را خوابانیده. چون: پاشنه خوابانیده راه می رود. || دراز کردن در روی زمین یا زیر زمین. چون: شاخه درخت یاگل را در زمین خوابانید تا زیاد شود. || از حرکت بازداشتن. چون: ماشین را خوابانید. اداره یادستگاه را خوابانید. || از جریان خارج کردن. چون: فلانی سرمایه را بدون استفاده خوابانیده است. || زدن. نواختن. چون: فلانی سیلی محکمی بگوش رفیق خود خوابانید.
- تیغ خوابانیدن؛ شمشیر زدن. ( آنندراج ):
به بیداری چه خواهد کرد یارب با نظربازان
که خوابانیدن تیغ است خوابانیدن چشمت.صائب ( از آنندراج ).بَر خدنگ غمزه ٔآهونگاهان تهمت است
آنکه خوابانیده بر دلها سنان پیداست کیست.زمانای ( از آنندراج ). || خراب کردن. منهدم کردن. چون: سیل قنوات را خوابانید. ( از ناظم الاطباء ) ( یادداشت مؤلف ). || روی هم منظم کردن. بروی هم مرتب کردن. چون: فلانی موی خود را خوابانید؛ یعنی آن را روی هم با نظم مرتب کرد. ( یادداشت مؤلف ). || در زیر چیزی گذاردن تا دیر بپاید. چون: آتش خوابانیدن: خمد؛ خوابانیدن آتش در جایی. ( از منتهی الارب ). || بزانو درآوردن. شکل و هیئت خوابیده بچارپایی دادن. چون: فلانی شتر را خوابانید. رجوع به خواباندن شود.
- فروخوابانیدن چادرها؛ بزمین درآوردن آن.
|| جمعکردن و از حالت ایستاده درآوردن. چون: فلانی چادر راخوابانید؛ یعنی از حالت ایستاده بدرآورد و جمع کرد. || واگذاردن. چون: صیاد شکار را خوابانید؛ یعنی آن را دنبال کرد تا در بن سنگی رود و پنهان شود بعد او جای آن معین کند و دنبال شکار دیگر رود. || منتهز فرصت بودن. مراقب امری بودن. عقب فرصتی گشتن. چون: فلانی چشم خوابانید تا فرصت بدستش افتاد.

فرهنگ معین

(خا دَ ) (مص م. ) ۱ - کسی را خواب کردن. ۲ - باعث زانو زدن (شتر ). ۳ - تعطیل کردن (کارخانه و مانند آن ).

فرهنگ فارسی

( مصدر ) ( خوابانید خواباند خواهد خوابانید بخوابان خواباننده خوابانیده ) ۱ - کسی را خواب کردن بخواب ( طبیعی یا مصنوعی ) بردن. ۲ - باعث زانو زدن گشتن: (( ساربان شتر را خوابانید ) ). ۳ - تعطیل کردن ( کارخانه و مانند آن ).