دانشنامه اسلامی
اولین سوره مورد بحث در کتاب، سوره مبارکه فاتحة الکتاب (حمد) است. نویسنده در این بخش به بیان ویژگی های بارز این سوره می پردازد. این سوره لقب ام القرآن را دارد و آغازگر و مطلع کلام الهی به شمار می آید. خداوند متعال در این سوره اصول سه گانه معارف اصیل قرآن کریم را مطرح می دارد:
این مضامین ثلاثه در واقع مقدمه ای است که خداوند متعال در این سوره مطرح می کند، سپس در سراسر قرآن کریم و در سایر سور، به تفصیل به آن می پردازد.
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیم که در ابتدای سوره های قرآن از جمله سوره حمد آمده است، پیامبر اکرم(ص) درباره آن فرموده است: آن، اسمی از اسماء خداوند است که همچون سیاهی چشم به سفیدی آن، بسیار نزدیک به اسم اعظم خداوند است. در جای دیگر باز پیامبر(ص) درباره آن فرموده است: این آیه شریفه فقط بر پیامبر(ص) و بر حضرت سلیمان(ع) نازل شده است. درباره این حدیث می توان چنین گفت که پیامبر(ص) اشاره به آیه شریف «إِنَّهُ مِنْ سُلَیْمٰانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ» (نمل:30) دارد..
بخش دوم کتاب پیرامون سوره شریفه بقره است. سوره بقره طولانی ترین سوره قرآن کریم است. این سوره شریفه دارای دویست و هشتادوشش آیه هست که طولانی ترین آیه قرآن در آن وجود دارد. این سوره اولین سوره ای است که بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) به مدینه منوره بر ایشان نازل گردید؛ در مقدمه و ابتدای این سوره مبارکه مردم را به سه دسته و صنف تقسیم کرده است:
بخش های زیادی از این سوره خطاب به یهودیان از اهل کتاب است، همان طور که در سایر سور طولانی قرآن کریم به موضوعاتی پیرامون این قوم پرداخته شده است و غالب این سوره ها در مدینه نازل شده است که در مورد بدرفتاری های این قوم با پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان و ضدیت آن ها با پیشرفت اسلام و معارف دینی سخن به میان آمده است؛ همچون آیه شریفه: «و إِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً قَالُوا أَ تَتَّخِذُنَا هُزُواً قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ » (بقره: 67) و هنگامى که موسى به قوم خود گفت: خدا به شما فرمان می دهد که: ماده گاوی را سر ببرید، گفتند: آیا ما را به مسخره می کنی؟ گفت: پناه مىبرم به خدا که از جاهلان باشم.
