دانشنامه اسلامی
جمع بین مطلق و مقید ، به معنای ایجاد سازگاری و رفع تنافی میان مدلول دلیل مطلق و مدلول دلیل مقید است ، مثل این که دلیل مطلقی بگوید: " ان ظاهرت اعتق رقبة ؛ اگر ظهار کردی باید یک بنده آزاد کنی " که شامل رقبة مؤمن و کافر می شود ، و دلیل مقید بگوید: " لا تعتق رقبة کافرة " ؛ آزاد نمودن بنده کافر ، صحیح نیست " ؛ در این صورت ، دو حکم مختلف وجود دارد که یکی بر جواز عتق مطلق رقبه چه مؤمن و چه کافر و دیگری بر عدم جواز عتق رقبه کافر دلالت می کند و میان این دو حکم تنافی و ناسازگاری است.در این قبیل موارد که نمی توان به مفاد هر دو حکم عمل کرد، به ناچار باید حکم مطلق را به وسیله حکم مقید قید زد و چنین نتیجه گرفت که مقصود از عتق در دلیل اول ، عتق مطلق رقبه نیست ، بلکه عتق رقبه مؤمن مراد است.
