دانشنامه اسلامی
کتاب، دارای اهدائیه، مختصرات (توضیح کلمات اختصاری متن)، مقدمه، محتوای مطالب در پنج فصل، خاتمه و ملحقات میباشد.
کتاب با آیه 8 سوره مائده، شروع میشود. موضوع این اثر، نقش موالی در سقوط دولت اموی در 41 تا 132ق، است. ایمان علی بالنور، درباره علت گزینش این موضوع برای تحقیقش مینویسد: چون این موضوع بهصورت تخصصی از جنبههای اجتماعی و نفسی (جامعهشناسی و روانشناسی) مورد مطالعه و تحقیق قرار نگرفته است، آن را برای تحقیق در نظر گرفتم.
کتابهای اصلی و مرجع، طبقات موالی را با آرای مختلف و متناقضی بررسی کردهاند و گاهی تحقیر و ظلمی را که توسط عرب بر آنان روا میشده نشان دادهاند.
تاریخنگاران و ادیبان، موالی را از جهات مختلف و با آرای متباینی مورد بررسی قرار دادهاند؛ مثلا محمد طیب نجار موضوع موالی در دوران اموی را بهطور کلی با تأکید بر عصبیت قبیلهای بررسی کرده است و محمد بدیع شریف، جمال جوده و عرسان حسین... بهصورتهای دیگر.
نویسنده از دشواریهایش در نگارش این اثر یاد میکند و مینویسد: چون مورخان قدیمی ما بهصورت گذرا از موضوع موالی و خاصه اوضاع اجتماعی و اقتصادی و روحی آنان گذر کردهاند، از برخی مصادر ادبی در کتاب الأغانی اصفهانی و العقد الفرید ابن عبدربه و برخی نوشتههای جاحظ بهره بردم.
