دانشنامه اسلامی
عنوان اصلى این مسئله در کتب قدما، جواز عقلى تعبدبه خبر واحد بود، اما از زمان مرحوم وحید بهبهانى به جمع بین حکم واقعى و ظاهرى تغییر عنوان داد. اعتقاد به حجیت خبر واحد و دیگر احکام ظاهرى با سه مشکل روبه رو است: 1. محذور ملاکى که عبارت است از تزاحم بین ملاکات حکم(مصلحت و مفسده)، چرا که اگر حکم واقعى، حرمت باشد و حکم ظاهرى وجوب، لازم مى آید که مصلحت و مفسده با یک دیگر جمع شوند. 2. محذور خطابى که منظور از آن، اجتماع مثلین یا ضدین است، چون در فرض موافقت حکم ظاهرى و واقعى، دو حکم متماثل بر یک موضوع وارد شده و در صورت عدم توافق، دو حکم متضاد در یک موضوع جمع مى شوند.
محذور مبدئى که به اشکال در مبادى احکام؛ یعنى حب و بغض مولى، باز مى گردد که امر و نهى بر اساس آن به وجود مى آید. در صورت توافق حکم ظاهرى و واقعى، مشکل جمع شدن دو اراده بر یک چیز و در صورت عدم توافق، مشکل جمع بین حب و بغض به وجود مى آید.
نویسنده، بعد از طرح مسئله، به شکلى که گذشت، پاسخ هاى محققین علم اصول را به حل این مشکل با توضیح و تحلیل عرضه مى کند.
نقش عقل در استنباط حکم شرعى
