دانشنامه اسلامی
برخی با نظر به معنای لغوی سراج(زین ساز) پنداشته اند که ابونصر سراج همان پیر پالان دوز مدفون در جنوب شرقی مشهد، نزدیک صحن آستان قدس رضوی است ولی ظاهراً این ادعا درست نیست.
از جمله استادان ابونصر سراج طوسی می توان به ابومحمد مرتعش، جعفر خلدی، ابوبکر محمد بن داود الدقی و احمد بن محمد السایح اشاره کرد. از مطالب«اللمع» روشن می شود که ابونصر با صوفیان بسیاری در بصره، بغداد، دمشق، رام الله، انطاکیه، طرابلس، قاهره، دمیاط، بسطام، شوشتر و تبریز دیدار و گفت وگو کرده است و لکن دیدار او با سری سقطی(متوفای 253ق) و سهل تستری(متوفای 273 یا 283ق) که در«تذکرة الاولیاء» آمده، با نظر به کثرت فاصله زمانی، بعید است.
بسیاری از مشایخ طریقت، شاگرد بلاواسطه یا مع الواسطه سراج هستند. یکی از شاگردان و دست پروردگان ابونصر سراج، به نام ابوالفضل سرخسی، راهنمای صوفی بزرگ خراسان، ابوسعید ابوالخیر شد.
ابو نصر سراج از صوفیان شریعت مدار بود؛ به طوری که صوفی واقعی را تابع شرع و حلال و حرام الهی می دانست و لذا او در«اللمع» چنین تصریح کرده: «کسی که ادعای تصوف کند و برخی از آداب صوفیان را به جا آورد، ولی اساس تصوف را بر سه پایه محکم نساخته باشد، فریب خورده است؛ هرچند، بتواند در هوا راه رود یا سخنی حکیمانه گوید یا در نزد مردم مقبولیتی بیابد.
