معنی اعلم امیر

دانشنامه آزاد فارسی

اَعلم، امیر (قفقاز ۱۲۵۵ـ تهران ۱۳۴۰ش)
پزشک و دولتمرد ایرانی. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در ایران، ترکیه و بیروت گذرانید. سپس در دانشکدۀ پزشکی فرانسوی بیروت به تحصیل پرداخت. در ۱۲۷۸ش راهی فرانسه شد و در مدرسۀ پزشکی نظام لیون مدرک دکتری گرفت (۱۲۸۲ش). در ۱۲۸۵ش، به ایران بازگشت و استاد تشریح مدرسۀ طب شد. در دومین، چهارمین و پنجمین دورۀ مجلس شورا نماینده بود. در ۱۲۹۸ش در کابینۀ وثوق الدوله وزیر بهداری شد. در ۱۳۰۰ش، در دو کابینۀ قوام السلطنه، وزیر معارف و اوقاف شد. در ۱۳۲۷ش در کابینۀ ساعد مراغه ای وزیر بهداری بود. ۴۰ سال در دانشکدۀ پزشکی تدریس کرد و از بنیادگذاران جمعیت شیر و خورشید بود. از آثارش: کالبدشناسی توصیفی، ۹ جلد (با همکاری)؛ نامۀ احمدی یا حفظ الصحه.

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «امیرخان امیر اعلم»، فرزند علی اکبرخان معتمدالوزاره در سال 1294ق، برابر با 1256ش، در تهران متولد شد. وی پس از تحصیلات اولیه در ایران، تحصیلات پزشکی را در دانشکده پزشکی فرانسوی بیروت آغاز کرد و پس از مدتی وقفه در تحصیلات (که به دلیل فوت پدر به ایران آمده بود) مجددا با توصیه مشیرالدوله صدر اعظم احمد شاه قاجار، به فرانسه اعزام شد و تحصیلات خود را تا سال 1904م، در لیون به پایان رساند و مدت سه سال نیز در بیمارستان های نظامی و غیر نظامی فرانسه به طبابت اشتغال داشت.
وی که رساله دکترای پزشکی خود را تحت عنوان «بهداشت در اسلام» به تصویب رسانده بود، در بازگشت به میهن، رساله مذکور را به فارسی ترجمه و منتشر کرد. او در پایان کتاب، مقاله اعتراض آمیز یکی از اساتید فرانسوی را نقل کرده و به آن پاسخ داده است.
کتاب نامه احمدی (که به نام احمد شاه قاجار نام گذاری شده) در نوع خود اولین تفسیر علمی از احکام پزشکی اسلامی و فتح بابی در این مقوله برای محققین بعدی است و هنوز خواندن آن آموزنده، دلپذیر و الهام بخش است.
دکتر امیر اعلم منشأ خدمات بسیاری در پزشکی دوره معاصر است. او که به عنوان نماینده دوره دوم مجلس شورای ملی برگزیده شده بود، در تدوین و به تصویب رساندن قانون آبله کوبی و ایجاد قرنطینه در مرزها نقش اصلی را داشت.
وی در سال 1332ق، ساختمان قورخانه کهنه را به بیمارستان نظامی احمدیه تبدیل کرد. در سال 1296ش، نیز در ساماندهی بیمارستان حضرتی در مشهد مقدس توفیق یافت و در دوره چهارم و پنجم نیز از طرف مردم مشهد به نمایندگی مجلس برگزیده شد.
دکتر امیر اعلم در طول عمر خود پنج بار به مقام وزارت رسید. عضویت فرهنگستان، عضویت شورای عالی فرهنگ، ریاست تالار تشریح دانشکده پزشکی و ریاست دانشکده پزشکی دانشگاه تهران و... از جمله مسئولیت های این طبیب خوش نام است.