معنی طبقات اعلام الشیعه

دانشنامه آزاد فارسی

طَبَقاتُ اَعلامِ ا لشّیعه
نوشتۀ شیخ آقا بزرگ طهرانی، کتابی به عربی در زندگی نامۀ دانشمندان شیعه . مؤلف از الذریعه اسامی بزرگان شیعه را گردآوری کرده و آن ها را به ترتیب و تعداد قرون غیبت امام (ع ) به یازده بخش و هر بخش را به قرنی با عناوین ویژه از قرون ۴ تا ۱۴ق اختصاص داده است. در آغاز، این کتاب را وفیات الاعلام بعد غیبة الامام الانام نامید ولی چون شرح حال علمای زنده را نیز داشت ، تغییر نام داد. بخش نخستین کتاب را ویژۀ قرن ۴ م کرد تا کار تکراری نشود زیرا علمای سه قرن اول هجری در کتب رجال آمده بود. مؤلف به عللی ناچار شد انتشار کتاب را برخلاف ترتیب تاریخی از قرن ۱۴ م شروع کند و از حرف «الف » تا «عین» در ۴ جلد و از قرن ۱۳م نیز از حرف «الف» تا «عین» در ۲ جلد در زمان حیات خویش در نجف به چاپ رساند (۱۳۷۳ـ۱۳۷۷ق). بقیۀ یادداشت های این دو قرن هنوز چاپ نشده و به خط مؤلف موجود است . پس از مرگ وی ، فرزندش علینقی منزوی به تحقیق و نشر بقیۀ بخش های طبقات اعلام الشیعه به ترتیب تاریخی از قرون ۴ تا ۱۲ و هر قرن در ۱ جلد در بیروت و دانشگاه تهران اقدام کرد (۱۳۹۱ق ـ۱۳۷۲ش ). مجلدات پانزده گانه کتاب شامل ، شرح حال حدود ۱۲هزار نفر است . بر این کتاب پیوست هایی نیز نوشته شده است ازجمله : تعلیقات علی طبقات اعلام الشیعه و معجم اعلام الشیعه از سید عبدالعزیز طباطبایی ؛ تعلیقات علی طبقات اعلام الشیعه از شیخ محمدرضا جعفری اشکوری ؛ مع موسوعات رجال الشیعه ، جلد یک، از سیدعبدالله شرف الدین موسوی عاملی ؛ فهرست عمومی الفبایی کتاب ها و رساله ها و اجازات (در پایان هر جلد) از محمد ابراهیم ذاکر (نوۀ مؤلف ). این کتاب بارها در قم ، مشهد و بیروت چاپ شده است .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مؤلّف:شیخ آقا بزرگ طهرانی (م ۱۳۸۹ هـ . ق)
مؤلّف در این کتاب اسامی مؤلّفین را آورده و در مورد زندگانی آنها بحث می کند. شیخ آقا بزرگ این کتاب را بر طبق اسماء مؤلّفین (به خلاف الذریعه که بر طبق اسماء کتاب است), به ترتیب حروف الفبا جمع کرده و ترتیب بین اعلام را بر حسب تاریخ وفات آنها در هر قرن تنظیم کرده است. کتاب حاضر از رجال قرن چهارم شروع و تا رجال قرن چهاردهم بحث کرده و هر قرن را با اسم خاصی نام گذاری کرده است. مؤلّف در ذکر علمای قرن چهاردهم به ذکر علماء در قید حیات نیز پرداخته و بعد از انجام این کار اسم کتاب را که در اوّل «وفیات اعلام الشیعه » بوده به طبقات اعلام الشیعه تغییر داد. چون تراجم رجال قرن چهارم شبیه به رجال قرن سوم است، مؤلّف به کمترین بیان اکتفا کرده است. شیخ ترجمه رجال سه قرن اوّل را ترک کرده است. چون اینها از کسانی هستند که فقط از آنها «روی عن فلان و روی عنه» در دست است و اطلاعات زیادی از زندگی آنها وجود ندارد مگر تعدادی نادر، در مورد کسانی هم که ترجمه آنها مشخص است، مطلبی را ذکر نکرده تا بین مترجمین موازنه ایجاد بشود. این کتاب که از آثار گرانسنگ و ارزشمند مرحوم آقا بزرگ طهرانی است. از منابع مهم علم رجال می باشد.
[ویکی اهل البیت] کتابی است از شیخ آقا بزرگ تهرانی، که در آن سرگذشت علمای شیعه را به همراه تاریخ زمان هر یک از آنها، در یازده بخش گردآوری کرده است.
کتاب طبقات اعلام الشیعه، دائرة المعارفی حدود 20 جلد در شرح احوال و آثار عالمان و رجال شیعه از قرن چهارم تا چهاردهم هجری قمری. نویسنده این کتاب، رجالی بزرگ و فقیه و کتاب شناس نامدار شیعه امامیه در سده اخیر، شیخ آقا بزرگ تهرانی است
شیخ، از سال 1329 قمری برای نگارش دایرة المعارف بزرگ کتابشناسی خویش با نام الذریعه الی تصانیف الشیعه، کتابخانه های جهان اسلام را زیر و رو می نمود تا مشخصات تصانیف شیعه را در دفاتر خویش ثبت نماید. از همین زمان دفتری را نیز به ثبت نام و احوال عالمان شیعه اختصاص داد و بعدها بر پایه آن تذکره علمای شیعه هر یک از قرون چهارم تا چهاردهم را در دفتری مجزا نگاشته با عنوانی ویژه به چاپ رساند و برای همه آنها عنوان کلی طبقات اعلام شیعه را انتخاب نمود.
در این کتاب، علاوه بر شرح زندگانی بزرگان شیعه، از فضای حاکم بر زندگانی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان، سخن گفته شده و در واقع به علت همین پس زمینه است که این کتاب را می توان در زمره معتبرترین تاریخ شیعه به شمار آورد. ضمنا شیخ آقا بزرگ در این کتاب، پاسخی مناسب به «جرجی زیدان» و پیروان سنی مذهب او داد.
شیخ آقا بزرگ، کتاب طبقات اعلام الشیعه را بر حسب تعداد قرون غیبت امام علیه السلام به یازده بخش تقسیم کرده و هر بخش را به قرنی از سده چهارم هجری تا چهاردهم هجری اختصاص داده است و علت این که شرح حال علمای شیعه سه قرن نخست اسلام را گردآوری نکرد، این بود که آنها با حضور یکی از امامان دوازده گانه علیه السلام، حق اجتهاد نداشته و به نام «رواة» یعنی جمع آوری کنندگان اخبار شیعه شناخته می شده اند و شرح احوال و آثار آنان به تفصیل در کتب شیعه آمده است.
در این کتاب، مطالب مربوط به هر قرن با ترتیب حروف الفبای نام بزرگان شیعه آغاز، مرتب و تنظیم شده و نامی ویژه به آن داده شده است.
عناوین هریک از بخشهای این کتاب به قرار زیر است:
(1) نوابغ الرواة فی رابعة المآت
[ویکی نور] طبقات أعلام الشیعة، اثر شیخ آقابزرگ طهرانی (متوفی 1389ق)، دایرةالمعارفی است در شرح رجال شیعه از قرن چهارم تا قرن چهاردهم هجری که به زبان عربی و در قرن چهاردهم هجری نوشته شده است.
انگیزه نویسنده از تألیف این مجموعه تهیه زندگی نامه و فهرستی از تألیفات و آثار قلمی شیعه به قصد ارائه پاسخی تحلیلی و منطقی به اهانت های جرجی زیدان مسیحی و پیروان سنّی او بوده است
در ابتدای مجلدات مجموعه، مقدمه ای از مصحح (علی نقی منزوی، پسر مؤلف) در بیان زندگی نامه مؤلف و اشاره به ویژگی های مجموعه و خصوصیات مجلدات آورده شده و اسامی افراد، به ترتیب حروف الفبا، در یازده بخش، در هفده جلد تنظیم شده است.
نویسنده مطالب را برحسب تعداد قرون غیبت امام(ع)، به یازده بخش تقسیم کرده و هر بخش را به قرنی از سده چهارم هجری تا سده چهاردهم اختصاص داده است. مطالب مربوط به هرقرن نیز به ترتیب حروف الفبایی آغاز نام بزرگان شیعی آن، مرتب و تنظیم گشته و نامی ویژه بدان داده شده است
وی در نگارش این مجموعه، نه تنها به گردآوری شرح حال علمای شیعه به شکلی خشک و بی روح نپرداخته، بلکه کوشیده است در لابه لای شرح حوادث زندگانی بزرگان شیعی، پاسخی مناسب به جرجی زیدان و پیروان سنّی اش بدهد. بدینسان، در این مجموعه، علاوه بر شرح احوال بزرگان شیعی، از فضای حاکم بر زندگانی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان نیز سخن به میان آمده است
[ویکی فقه] طبقات اعلام الشیعه (کتاب). مؤلّف:شیخ آقا بزرگ طهرانی (م ۱۳۸۹ هـ . ق)
مؤلّف در این کتاب اسامی مؤلّفین را آورده و در مورد زندگانی آنها بحث می کند. شیخ آقا بزرگ این کتاب را بر طبق اسماء مؤلّفین (به خلاف الذریعه که بر طبق اسماء کتاب است), به ترتیب حروف الفبا جمع کرده و ترتیب بین اعلام را بر حسب تاریخ وفات آنها در هر قرن تنظیم کرده است. کتاب حاضر از رجال قرن چهارم شروع و تا رجال قرن چهاردهم بحث کرده و هر قرن را با اسم خاصی نام گذاری کرده است. مؤلّف در ذکر علمای قرن چهاردهم به ذکر علماء در قید حیات نیز پرداخته و بعد از انجام این کار اسم کتاب را که در اوّل «وفیات اعلام الشیعه » بوده به طبقات اعلام الشیعه تغییر داد. چون تراجم رجال قرن چهارم شبیه به رجال قرن سوم است، مؤلّف به کمترین بیان اکتفا کرده است. شیخ ترجمه رجال سه قرن اوّل را ترک کرده است. چون اینها از کسانی هستند که فقط از آنها «روی عن فلان و روی عنه» در دست است و اطلاعات زیادی از زندگی آنها وجود ندارد مگر تعدادی نادر، در مورد کسانی هم که ترجمه آنها مشخص است، مطلبی را ذکر نکرده تا بین مترجمین موازنه ایجاد بشود. این کتاب که از آثار گرانسنگ و ارزشمند مرحوم آقا بزرگ طهرانی است. از منابع مهم علم رجال می باشد.
وضعیت نشر
این کتاب در شش مجلد به زبان عربی از طرف مؤسسه اسماعیلیان قم در ۹ جلد (از قرن چهارم تا قرن دوازدهم), رجال قرن سیزدهم در ۲ جلد (نا تمام) و رجال قرن چهاردهم در ۴ جلد (نا تمام) به چاپ رسیده است.
منبع
سایت اندیشه قم
...
[ویکی شیعه] طبقات اعلام الشیعه (کتاب). طبقات اعلام الشیعه دایرة المعارف زندگی بزرگان شیعه. این کتاب از آثار مهم آقابزرگ تهرانی است که بزرگان شیعه را از قرن چهارم تا چهاردهم قمری معرفی می کند. طبقات اعلام الشیعه یازده بخش دارد و هر قرن آن نام جداگانه ای دارد. نام بخش یازدهم آن نقباء البشر فی القرن الرابع عشر است. نویسنده در این کتاب برخی از اندیشمندان اهل سنت که درباره اهل بیت آثاری تألیف کرده اند را آورده است.
محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی معروف به آقابزرگ تهرانی (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق)، فقیه و کتاب شناس شیعی امامی. از او آثار متعددی به جا مانده است که الذریعه، دایره المعارفی بزرگ در معرفی کتاب ها و آثار شیعه از مهمترین آنهاست.