اسطوخودوس

لغت نامه دهخدا

اسطوخودوس. [ اُ ] ( معرب ، اِ ) ( از لاتینی استوخاس ) اُسطوخُدوس. اُسطوخودُس. نبات له سفاد حمر دقیقة کسفاد حبةالشعیر و هو اطول منه ورقاًو فیه قضبان غبر کما فی الافتیمون بلانور و هو حریف مع مرارة یسیرة. ( مقاله ثانیه از کتاب ثانی قانون ابوعلی سینا چ طهران ص 159 س 4 ). نباتی است و بر سر اوشاخهای بزرگ است همچنانکه بر سر دانه جو باشد و برگ او از برگ جو درازتر باشد و اندر وی شاخها اغبر بود یعنی خاک رنگ همچنانکه در افتیمون و رنگ او بسرخی میل دارد و ابن ماسویه گوید او را تخمی است و او را چون بدست بمالند بوی کافور دهد، طعم او تلخ و تیز است. ( ذخیره خوارزمشاهی ). اسطوخودوس ، معنی آن موقف الارواح است و آن جزیره ای که از آنجا خیزد نام آن جزیره استخادس است و آنرا شاه سفرهم رومی گویند و طبیعت آن گرم است در درجه اول و خشکست در دوم و بهترین آن بودکه تازه بود و لون آن بسبزی مایل بود و در طعم وی تلخی و حراقت بود و منفعت وی آنست که دماغ را از اخلاطپاک کند و صرع را نافع بود و سدّه بگشاید و مرضهای عصبانی را سودمند بود و مره سودا و بلغم لزج براند و مجلل و مفتح بود و طبیخ وی مسهل خلط سودائی بود خاصه از سر و مفرح و مقوی دل بود و مقوی جمیع اعضاء باطن و همه بدنست و در تقویت دل و تزکیه فکر بغایتست و شربتی از وی مقدار سه درم بود و معده و احشا را ازاخلاط بد پاک کند و مغص را نافع آید و جهت زهری که خورده باشند و گزندگی جانوران سودمند بود و اگر طبیخ وی بر مفاصل ضماد کنند درد ساکن گرداند و اگر دو جزءاز اسطوخودوس و یک جزو پوست بیخ کبر کوفته و بیخته با عسل بسرشند و استعمال کنند جهت سردی معده و خلطهای بد نافع بود و بدل آن فراسیون است بوزن آن و گویندبدل آن بوزن آن مرو و گویند بدل آن افتیمون است. و وی مضر است بشش و غثیان و کرب آورد و صاحب منهاج گوید مصلح وی حماما است و گویند بارزد، و صاحب تقویم گوید مصلح وی صمغ و یا کتیرا بود. ( اختیارات بدیعی ).
اسطوخودوس بیونانی حافظالارواح است و آن گیاهی است برگش شبیه برگ صعتر و از آن درازتر و باریکتر و گلش مایل بسفیدی و ساقش واحد و باریک و بی شاخ و در قد کمتر از شبری و قبه او متراکم از اجزاء شبیه بجو و بی تخم و مایل بسرخی و تندطعم و با اندک تلخی. در اول دوم گرم و خشک و گویند مرکب القوی است و اجزاء بارده او کمتر. و این قول اقرب است.محلل و ملطف و مفتح سدد و جالی و با قوه قابضه و مقوی بدن و دل و احشاء و در تقویت ارواح ( ؟ ) دماغی بی عدیل و مانع عفونت اخلاط و منضج و منفی مره سوداء دماغی و طبیخ او در امراض سینه و سعال و نزله قوی تر اززوفا و مفرح و مسهل بلغم و سودا و مقوی آلات بول و با قوه تریاقیه و سعوط یک درهم او با عسل منقی قوای دماغی و آشامیدن یک درهم با ماءالعسل جهت جنبیدن مغزسر که از ضربه و سقطه حادث شده باشد و به تنهائی جهت رعشه دماغی و دو جزو او با یک جزو بیخ کبر که با عسل سرشته باشند جهت برودت معده و بواسیر بغایت مفیدو ضماد پخته او جهت درد مفاصل و نقرس و نقوع و مطبوخ او جهت استسقا و ورم بارد جگر و تنقیه گرده و طحال و امراض مقعد نافع و با سکنجبین و نمک هندی مسهل قوی و جهت صداع مفید و با عاقرقرحا و سکبینج جهت صرع و با شراب جهت نفخ و درد اعصاب و اضلاع و سموم مشروبه نافع و مضر صفراوی مزاج و معطش و مغثی محرورین و مصلحش سکنجبین. گویند مضر شش است و مصلحش کتیرا و صمغ و قدر شربتش از دو درهم تا پنج درهم و بدلش در آلات تنفس فراسیون و در تنقیه سوداء افتیمون و مداومت مربای گل او با شکر و عسل هر روز یک مثقال از گل او خورده شود جهت رفع سودا و تفریح مجرب دانسته اند و مؤلف تذکره گوید که چون او را با ثلث او گشنیز خشک و ربعاو مرزنجوش و تسع او هر یک از مصطکی و هلیله کابلی و کندر معجون کنند یا بجوشانند و هر شب در وقت خواب مداومت نمایند جهت رفع نزلات و رمد و ترهل و ربو و گرانی سامعه و ضعف باصره مجرب است. ( تحفه حکیم مؤمن ). رجوع بتذکره ضریر انطاکی ج 1 ص 44 شود. بلغت یونانی و بعضی گویند رومی شاه اسپرم رومی است و مسهل فایده مند است و معنی آن بعربی موقف الارواح و ممسک الارواح بود، تقویت دل و تزکیه فکر دهد و بعربی ضَرْم گویند بفتح ضاد نقطه دار. ( برهان ). ممسک الارواح. موقف الارواح. موافق الارواح. ضَرم. ضُرم. غَرَف. ( منتهی الارب ). منتجوسه. شاه اسپرم رومی. شاه اسپرغم رومی. خُزامی. ناردین. سنبل رومی. سنبله. سنبل. کشه.

فرهنگ عمید

گیاهی از خانوادۀ نعنا با برگ های باریک، گل های سفید یا بنفش، و تخم های ریز زردرنگ که مصرف دارویی دارد، شاه اسپرم رومی، لاواند.

فرهنگ فارسی

( اسم ) استو قدس

دانشنامه عمومی

اسطوخودوس (رنگ). اسطوخودوس یک سایه روشن از ارغوانی است. این رنگ به ویژه در مورد رنگ گلی به همین نام صدق می کند. رنگ وب به نام اسطوخودوس در سمت چپ نمایش داده می شود - با رنگ کم رنگ ترین قسمت گل اسطوخودوس مطابقت دارد. با این حال، رنگ اشباع تر که در زیر به عنوان اسطوخودوس نشان داده شده است، بیشتر با میانگین رنگ گل اسطوخودوس مطابقت دارد، همان طور که در تصویر نشان داده شده است و از نظر تاریخی و سنتی رنگ اسطوخودوس است که توسط افراد معمولی در مقایسه با کسانی که طراح وب سایت هستند، اسطوخودوس در نظر گرفته می شود. رنگ اسطوخودوس ممکن است به صورت بنفش متوسط یا صورتی مایل به بنفش روشن توصیف شود. اصطلاح اسطوخودوس ممکن است به طور کلی برای استفاده از طیف گسترده ای از رنگ های کم رنگ، روشن یا مایل به خاکستری مایل به خاکستری اما فقط در قسمت آبی استفاده شود. یاس بنفش کم رنگ به سمت صورتی است. در رنگ ها، رنگ اسطوخودوس از ترکیب رنگ بنفش و سفید به دست می آید.
نخستین استفاده ثبت شده از اسطوخودوس به عنوان یک اصطلاح رنگ در انگلیسی در ۱۷۰۵ بود.
Lavender ( floral ) ( #B57EDC )
Lavender ( web ) ( #E6E6FA )
اسطوخودوس (سرده). اسطوخودوس یا لاوندر ( به انگلیسی: Lavandula ) ، سرده ای متشکل از ۴۷ گونهٔ مختلف از دسته گیاهان گل دار و از خانوادهٔ نعنائیان است. گیاهان این سرده، بومی بر قدیم بوده و در مناطق وسیعی از آسیا، آفریقا و اروپا به صورت طبیعی رویش دارند. گونه شاخص این سرده، اسطوخودوس انگلیسی است.
گونه های مختلف اسطوخودوس در پارک ها و فضای سبز و منازل به عنوان گیاه زینتی کاشته می شوند. برخی از گونه های این گیاه نیز به عنوان سبزی خوراکی و برای تهیه اسانس و استفاده در صنعت لوازم آرایشی به صورت تجاری کشت می شوند. اسطوخودوس انگلیسی که با نام لاوندر نیز شناخته می شود، بیشترین کشت جهانی را داراست. این گیاه گرچه برای قرن ها به عنوان گیاه دارویی استفاده شده اما تا کنون شواهد علمی بر پایهٔ روش های پزشکی مبتنی بر شواهد در رابطه با تأثیر این گیاه در درمان بیماری ها و بهبود سلامت بیماران ارائه نشده است.
اسانس اسطوخودوس، مرکب از نوعی ستن ( با بوی کامفر و نعناع ) سینئول، الکل و لینالول است. مطابق تحقیقی دربارهٔ اثرات گیاهان درمنه، اسطوخودوس و آویشن شیرازی بر روی باکتری های Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa و Klebsiella pneumonia که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، اسانس اسطوخودوس دارای اثر مهارکننده بر روی باکتری های بیماری زای مورد مطالعه است.
• Lavandula angustifolia ( اسطوخودوس انگلیسی )
• Lavandula latifolia ( اسطوخودوس تیری )
• Lavandula dentata ( سنبل انگلیسی )
• Lavandula stoechas ( اسطوخودوس فرانسوی )
• Lavandula lanata
• Lavandula Intermedia
اسطوخودوس (فیلم ۲۰۰۰). «اسطوخودوس» ( انگلیسی: Lavender ( 2000 film ) ) یک فیلم است که در سال ۲۰۰۰ منتشر شد.
اسطوخودوس (فیلم ۲۰۱۱). «اسطوخودوس» ( انگلیسی: Lavender ( 2011 film ) ) یک فیلم است که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد.
اسطوخودوس (فیلم ۲۰۱۶). اسطوخودوس ( به انگلیسی: Lavender ) فیلمی محصول سال ۲۰۱۶ و به کارگردانی اد گاس دانلی است. در این فیلم بازیگرانی همچون ابی کورنیش، درموت مالرونی، جاستین لانگ، دیگو کِلَـتِنهاف، پیتن کندی و لولا فلانری ایفای نقش کرده اند.
اسطوخودوس (گونه). اسطوخودوس ( نام علمی: Lavandula angustifolia ) یا اسطوخودوس انگلیسی نام یک گونه از سرده اسطوخودوس است.
نام های دیگر آن عبارت اند از: خیر دشتی، آنس الارواح، لاوند، ممسک الارواح، ضُرم، زغلیل، رزالذهب، خیری، خرام، خرامی، آلاله تلخ، گل لاوند، شاه اسپرم رومی. در تنکابن آن را تروم می نامند.
اسطوخودوس گل های کوچک خوشه ای آبی یا قرمز سیر تا بنفش دارد و ارتفاعش در حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. اسطوخودوس گیاهی چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم متر و بسیار پرشاخه است. ساقه های این گیاه ۴گوشه، برگ های کشیده و متقابل، پوشیده از کرک سفید پنبه ای می باشد. برگ های اسطوخودوس که در بهار ظاهر می شود به رنگ بنفش تیره به صورت سنبله و دارای کرک های معطر است. میوهٔ این گیاه ۴ فندقه ای است و هریک از آنان نیز پس از رسیدن، شکل بیضوی و رنگ قهوه ای شفاف پیدا می کنند. در سطح میوه ۳ زائده مشخص دیده می شود. از کلیه قسمت های این گیاه مخصوصاً شاخه های برگدار آن بوی قوی ولی مطبوع استشمام می گردد. در بعضی مناطق به دلیل ظاهر زیبایی که گیاه پس از گل دادن پیدا می نماید آن را به عنوان یک گیاه زینتی پرورش می دهند. قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه های برگدار و گل دار آن است که علاوه بر مصارف درمانی، اسانس گیری به عمل می آید.
پیشینه گیاه اسطوخودوس در منطقه خاورمیانه و هند فعلی به حدود ۲۵۰۰ سال پیش برمی گردد. مردم اسطوخودوس را گیاه مقدسی می دانستند و از آن علاوه بر مصارف خوراکی برای خوشبوسازی مو، البسه و وسایل شخصی استفاده می کردند.
• روغن اسطوخودوس مصرف خوراکی ندارد و در صورت بلعیده شدن می تواند مسمومیت ایجاد کند. اختلال در تنفس، تهوع و اسهال از علائم این مسمومیت هستند.
• برخی افراد ممکن است به اسطوخودوس حساسیت داشته باشند. در صورتی که پس از مصرف موضعی ( روغن ) یا خوراکی ( دمنوش ) دچار سردرد، معده درد و درد مفاصل شدید مصرف آن را قطع کرده و به پزشک مراجعه نمایید.
• استفاده بیش از حد اسطوخودوس برای پسران زیر سن بلوغ ممکن است باعث ایجاد ژنیکوماستی ( بزرگ شدن سینه در مردان ) پیش از بلوغ شود.

دانشنامه آزاد فارسی

اُسْطوخودّوس (lavender)
اُسْطوخودّوس
اُسْطوخودّوس
اُسْطوخودّوس
گیاهی با گل های ارغوانی و بویی شیرین، از جنس اسطوخودوس (Lavandula)، تیرۀ نعنائیان، بومی کشورهای مدیترانۀ غربی. گونه های کم رشد و پربوتۀ اسطوخودوس برگ باریک دارای برگ هایی بلند، باریک و عمودی به رنگ نقره ای سبزند. گل های کوچک این گیاه روی سنبله هایی قرار دارند و رنگ آن ها از بنفش تا ارغوانی تیره متغیر است. گل ها با اندام های کوچک تراوندۀ روغنی معطر پوشیده شده اند. از این جنس در ایران دو گونه یافت می شود. روغن آن در داروسازی و تهیه عطر به کار می رود.