ابوبکر

لغت نامه دهخدا

ابوبکر. [ اَ بو ب َ ] ( اِخ ) کنیت ابن ابی داود سجستانی. رجوع به ابن ابی داود ابوبکربن سلیمان... شود.
ابوبکر. [ اَ بو ب َ ] ( اِخ ) کنیت ابن ابی الدنیا. رجوع به ابن ابی الدنیا عبیداﷲبن محمد... شود.
ابوبکر. [ اَ بو ب َ ] ( اِخ ) کنیت ابن ابی رندقه. رجوع به ابن ابی رندقه شود.
ابوبکر. [ اَ بو ب َ ] ( اِخ ) ابن ابی قحافه عثمان بن عامربن عمروبن کعب بن سعدبن تیم بن مرةبن کعب قرشی، مسمی به عبداﷲ و ملقب به عتیق و صدیق و ذوالخلال و شیخ الخلفاء و یار غار نبی. مادر او ام الخیر سلمی است، دختر صخربن عمرو و بنت عم ابی قحافه. نسب ابی بکر به پشت هفتم از سوی پدر و نیز مادر به نسب رسول صلوات اﷲعلیه پیوندد. نام او بجاهلیت عبدالعزی یا عبداللات بود و پس از قبول اسلام به عبداﷲ موسوم گشت. او از قدمای مؤمنین به پیغامبر صلی اﷲعلیه وآله و بروایتی چهارمین آنان و پدر ام المؤمنین عایشه و نخستین از خلفای اربعه راشدین است، شبی که نبی اکرم بمدینه هجرت فرمود او همراه پیامبر بود و در غار ثور با حضرت او پنهان گشت و از اینرو به یار غار خوانده شد و چون همه مال خویش جز کسائی را که آنرا با خلالی درپیوسته بود در راه خدا انفاق کرد به ذوالخلال مشهور گشت. و او یکی از عشره مبشره است، و در جنگ بدر و اُحد و خندق و دیگر غزوات در رکاب رسول بود. مسلمانان به روز وفات رسول علیه السلام او را بخلافت برگزیدند و او دو سال و سه ماه و سیزده روز خلافت راند. وآنگاه که مردم جزیرةالعرب پس از رحلت پیغامبر ردّه آوردند و نیز پیامبران دروغزن در هر سوی بدعوت برخاستند، در زمانی کوتاه همه آنان را مقهور و مطیع ساخت و سپس متوجه فتح عراق و شام گشت. در عراق بسرداری ابوعبیده حیره و انبار را بگشود و سردار دیگر او خالدبن ولید در اجنادین، ناحیتی از فلسطین لشکر روم را شکست داد و هم او زیدبن ثابت را به گرد کردن قرآن کریم داشت و در تقسیم غنایم بسیرت رسول رفت و بهمه سهم مساوی داد. و به بیست ودویم جمادی الاَّخره از سال سیزدهم هجرت در شصت وسه سالگی بدرود زندگی گفت. و او را جنب تربت رسول بخاک سپردند. وی را سه پسر بود یکی عبداﷲو دیگری محمد که هنگام مرگ ابوبکر سه ساله بود و سومی عبدالرحمن و سه دختر: عایشه و ام کلثوم و اسماء.
ابوبکر. [ اَ بو ب َ ] ( اِخ ) کنیت ابن باجه محمد. رجوع به ابن باجه... شود.
ابوبکر. [ اَ بو ب َ ] ( اِخ ) کنیت ابن باقلانی محمدبن طیب بن محمد بصری. رجوع به ابن باقلانی... شود.

فرهنگ فارسی

کنیت شادی
عتیق بن محمد هروی سور آبادی بقول حمد الله مستوفی و حاج خلیفه معاصر الب ارسلان سلجوقی بود و بنابراین در اواسط قرن پنجم زندگی می کرده است ٠ وی مولف [ تفسیر سور آبادی ] ( ه. م ٠ ) است ٠

فرهنگ اسم ها

اسم: ابوبکر (پسر) (عربی) (تاریخی و کهن، مذهبی و قرآنی) (تلفظ: ābubakr) (فارسی: ابوبکر) (انگلیسی: abu bakr)
معنی: نام خلیفه اول و جانشین پیامبر ( ص ) و پدر عایشه همسر پیامبر ( ص )، پدر بَکر، ( اَعلام ) ) ابوبکر: ( = عبدالله ابن ابی قحافه ) [قرن اول هجری] نخستین خلیفه از خلفای راشدین [، قمری] و از یاران نزدیک پیامبر اسلام ( ص )، ملقب به صدّیق، ) ابوبکر: سومین اتابک لر کوچک [اوایل قرن هجری]، ) ابوبکر ابن سعد: ششمین اتابک [، قمری] از اتابکان زنگی فارس، پسر سعد ابن زنگی که سعدی گلستان و بوستان را به نام او تألیف کرده است، ) ابوبکر سیف الدین: ( = ملک عادل دوم ) شاه ایوبی مصر [، قمری]، که برادرش ملک صالح بر او شورید و او را خلع کرد، ) ابوبکر عبدالله ابن عمر بلخی: [زنده در قمری] واعظ اهل بلخ، مؤلف کتابی عربی به نام فضایل بلخ، درباره ی ویژگیهای بلخ همراه با زندگینامه ی عده ای از بزرگان و فضلای بلخ تا قرن هجری، ) ابوبکر عبدالله ابن محمّد رازی: ( = نجم الدین دایه )، ی نجم الدین، ) ابوبکر محمّدابن عبدالکریم: ( ؟ ) از جانشینان شیخ مرشد، صوفی ایرانی، مؤلف کتاب عربی در شرح حال او که بعدها محمود ابن عثمان فردوس المرشدیه را با اقتباس از آن تألیف کرد، ) ابوبکر محیی الدین محمّد: ( = ابن عربی )، ا محیی الدین، ( عربی ) ( در اعلام ) نام خلیفه ی اول بعد از وفات حضرت محمد ( ص ) و نام فرزند امام حسن ( ع )

دانشنامه آزاد فارسی

ابوبکر (مکه ۵۰ پیش از هجرت ـ مدینه ۱۳ق)
(ملقب به: صدّیق و عتیق) شهرت عبدالله بن ابی قُحافه، خلیفۀ اول از خلفای راشدین (حک: ۱۱ـ۱۳ق)، و از بزرگان صحابه و یاران پیامبر اسلام (ص). پدر و مادرش هر دو از قبیلۀ تَیم بودند. ابوبکر ۵۰ سال پیش از هجرت پیامبر در مکه به دنیا آمد. در جوانی به بازرگانی (بزازی) اشتغال داشت و از مردان ثروتمند بود. پس از بعثت رسول اکرم (ص)، از نخستین کسانی بود که دعوت پیامبر را پذیرفت. هم زمان با آزار و شکنجه مسلمانان توسط مشرکان، ابوبکر نیز شکنجه و زخمی شد. هنگامی که این آزارها با طرد بنی هاشم از مکه بالا گرفت، وی با اذن پیامبر مکه را به قصد مهاجرت به حبشه ترک کرد، ولی با پیشنهاد جِوار و حمایت یکی از منتفذان قریش به مکه بازگشت. وی با صَرف بخشی از دارایی خویش، هفت بَردۀ مسلمان ازجمله بلال را خرید و آزاد کرد. برجسته ترین حادثۀ زندگی ابوبکر در مکه، همراهی وی با حضرت رسول (ص) در هجرت به مدینه و پنهان شدن در غار ثور است. در صلح حدیبیه جزو تأییدکنندگان نظر پیامبر بود و نام او در صدر دیگر شهود ثبت شد. ابوبکر در لشکرکشی به سوی تبوک که حضرت علی (ع) برای حفظ مدینه در آن شرکت نداشت، علمدار بود، هرچند که جنگی رخ نداد. آخرین مأموریت ابوبکر و جمعی دیگر از بزرگان صحابه، به جز حضرت علی (ع)، در زمان حیات پیامبر اکرم (ص)، شرکت در سپاه اُسامة بن زید به قصد مؤتۀ شام بود که البته به دستور پیامبر عمل نکردند. پس از درگذشت پیامبر، هنگامی که هنوز علی بن ابی طالب (ع)، فضل بن عباس و برخی دیگر مشغول غسل و کفن ودفن پیکر رسول خدا بودند، سعد بن عباده، پیشوای خزرجیان، برخلاف حکم رسول اکرم (ص) در غدیر خم گروهی از انصار را در سَقیفۀ بنی ساعده جمع کرده بود و در فضایل انصار و اولویت آنان بر مهاجران در خلافت پیامبر سخن می گفت که ابوبکر، عمر خطاب و ابوعبیده جراح نیز به جمع آنان پیوستند. پس از یک روز مجادله، حاضران مجلس با تلاش­های عمر و برخلاف نظر رسول اکرم (ص) در غدیرخم، ابوبکر را به خلافت برگزیدند. یک روز پس از ماجرای سقیفه، ابوبکر برای بیعت عمومی به مسجد رفت. عمر مردم را به بیعت با ابوبکر فرمان داد، و آنان با ابوبکر بیعت کردند. با این که خلافت ابوبکر در آن مجلس قطعی شد، ولی گروهی از صحابه، مهاجر و انصار از بیعت با وی خودداری کردند. بنابر روایات معتبر شیعه و اهل سنت، حضرت علی تا هنگام رحلت حضرت فاطمه (س) از بیعت با ابوبکر خودداری کرد. از اقدامات ابوبکر در روزهای نخستین خلافت، مصادرۀ قهرآلود فدک از فاطمۀ زهرا (س) بود. اقدام رسمی و حکومتی ابوبکر پس از ضبط فدک، تجهیز سپاه اُسامه بود. او این کار را برای اجرای اوامر پیامبر ضروری دانست که در نهایت این لشکرکشی با پیروزی مسلمانان پایان یافت. از دیگر وقایع مهم دورۀ خلافت ابوبکر، جنگ با اهل ردّه (مرتدان عرب) بود که از دادن زکات امتناع می کردند. ابوبکر در مدت کوتاه خلافتش که بیشتر آن در جنگ و فتوحاتی در عراق و شام سپری شد، هیچ برنامه یا نظام مهمی بنا نکرد. وی می کوشید تا نشان دهد که حکومت او پیرو قرآن و سنت پیامبر (ص) است. البته وی هرگاه مصالح حکومت اقتضا می کرد، با اجتهاد به رأی مشکلات را از پیش پا برمی داشت. پس از ابوبکر، و با حمایت های از پیشِ او، عمر به خلافت رسید.

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] نام ابوبکر عبدالله بن عثمان ابن عامر است و او را برای زیباییش "عتیق" می گفتند.
در مورد زمان اسلام آوردن او بین روایات اهل سنت اختلاف است. با توجه به قطعی بودن عنوان اولین مرد مسلمان برای حضرت امام علی علیه السلام، برخی از منابع سعی نموده اند با نقل روایاتی او را اولین مرد بالغ مسلمان نشان دهند (چرا که امام علی علیه السلام در هنگام ایمان آوردن بیش از ده سال نداشت) اما در روایتی محمد بن سعد از پدر خود نقل می کند که پیش از ابوبکر بیش از پنجاه نفر مسلمان شده بودند.
برجسته ترین حادثه زندگی ابوبکر همراهی با پیامبر در هجرت به مدینه و پنهان شدن در غار ثور است. وقتی پیامبر از طریق وحی از توطئه قتل خویش آگاه شد، تصمیم به هجرت به مدینه گرفت که در ابتدای راه به ابوبکر برخورد و به اتفاق او از مکه خارج شد. در پی تعقیب مکیان، ابوبکر ترسیده بود اما پیامبر وی را آرام کرد. اهل سنت برای همراهی ابوبکر با پیامبر در هجرت به مدینه به ویژه اقامت چند روز در غار ثور اهمیت بسیار قائل شده اند.
اما مفسران شیعه و برخی از اهل سنت با توجه به جمله «لاتحزن» در آیه 40 سوره توبه (که اشاره دارد به توصیه پیامبر به ابوبکر مبنی بر نترسیدن از چیزی) بر این باورند که این همراهی ابوبکر تصادفی بوده و با توجه به هراس و وحشت او، فضیلتی برای وی به شمار نمی آید.
وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ابوبکر به قبا رسیدند، ابوبکر اصرار کرد بی درنگ رهسپار شهر مدینه شوند ولی پیامبر مدتی برای رسیدن پسرعموی خود، علی بن ابی طالب به انتظار نشست. این امر بر ابوبکر گران آمد، پیامبر را رها کرد و خود تنها به مدینه رفت و در محله سنح مدینه به منزل خارجه بن زید اقامت کرد.
ابوبکر شخصیت سیاسی یا نظامی شناخته شده ای نداشت و در تحولات نظامی دوران ده ساله مدینه، خاطره ویژه ای از مبارزه و جنگجویی وی بر جای نمانده است. وی با عمر بن خطاب عقد اخوت داشت و بعدها به همراه او و ابوعبیده جراح توانستند خلافت را در اختیار بگیرد. عمر قائم مقام شد و ابوعبیده فرمانده نیروهای نظامی گردید! و در حقیقت یک کودتای سه نفره، قدرت را تقسیم و برای خود تثبیت کرد.
علی رغم آن که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چند ماه قبل از وفات خود در واقعه غدیر خم به فرمان الهی از مردم برای امام علی علیه السلام بیعت گرفتند، بلافاصله پس از رحلت آن حضرت و در حالی که اهل بیت و عده ای از صحابه سرگرم تجهیز جنازه شریف پیامبر بودند، عده دیگری از مسلمانان - از هر دو گروه انصار و مهاجرین - در محلی به نام «سقیفه بنی ساعده» جمع شدند و بدون توجه به تعیین الهی، پیرامون تعیین جانشین پیغمبر به مذاکره وجدال پرداختند. و نهایتاً ابوبکر را به جانشینی پیامبر تعیین نمودند.
[ویکی فقه] ابوبکر (ابهام زدایی). ابوبکر ممکن است اسم و یا کنیه برای اشخاص ذیل باشد: • ابوبکر بن ابی قحافه، از صحابه پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم)• ابوبکر آجری، ابوبکر محمد بن حسین بن عبدالله آجُرّی، (ح ۲۸۰ـ۳۶۰ق/۸۹۳ ـ۹۷۱م)، فقیه و محدث• ابوبکر ابن انباری، ادیب، نحوی، لغت شناس، مفسّر و عالم به علم قرائات • ابوبکر ابن اهدل، زاهد، مدرس، مفتی و شاعر• ابوبکر ابن حداد، فقیه و قاضی شافعی • ابوبکر محمد ابن خیاط، محدث و نحوی سمرقندی • ابوبکر ابن داود، فقیه ظاهری، ادیب، شاعر و گردآورنده جُنگی از سروده های عاشقانه • ابوبکر ابن سیدالناس، فقیه، محدث، مورخ و ادیب اندلسی• ابوبکر ابن عاصم، ادیب و فقیه مالکی • ابوبکر ابن عربی، فقیه مالکی و محدث نامدار اندلس • ابوبکر ابهری، زاهد، عارف و عالم• ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق همدانی، ابن فقیه، ابوبکر، احمد بن محمد بن اسحاق، معروف به ابن فقیه همدانی، جغرافی دان قرن سوم هجری• ابوبکر اسحاق ملتانی، صوفی و فقیه حنفی شبه قارۀ هند• ابوبکر اسماعیلی، محدث و فقیه شافعی • ابوبکر اصم، فقیه، متکلم و مفسر معتزلی• ابوبکر باقلانی، از بزرگان متکلمان اشعری و از حامیان بزرگ عقاید اهل سنت• ابوبکر بالسی، معروف به ابن قوام (۵۸۴-۶۵۸ق/۱۱۸۸-۱۲۶۰م)، از عارفان و زاهدان شام• ابوبکر بردعی، فقیه اصولی، از خوارج قرن سوم و چهارم• ابوبکر بردیجی، محدث، فقیه و رجالی قرن سوم و چهارم• ابوبکر برقانی، محدّث، نحوی، و فقیه مکتب شافعی• ابوبکر بطلیوسی، ادیب، لغوی و نحوی سده پنجم/ یازدهم هجری• ابوبکر بن حزم، از محدثان تابعین، قاضی و والی مدینه در دورۀ خلافت مروانیان• ابوبکر بن حسن، یکی از شهدای کربلا و از فرزندان امام حسن (علیه السلام)• ابوبکر بن حسین، از فرزندان امام حسین (علیه السلام) و از شهدای کربلا• ابوبکر بن علی، از فرزندان امام علی (علیه السلام) و از شهدای کربلا• ابوبکر بن عیاش، یکی از دو تن راوی قرائت کوفی عاصم و از اصحاب حدیث• ابوبکر بن محمد حصنی، محدّث و زاهد و فقیه شافعی قرن هشتم و نهم• ابوبکر تایبادی، عارف ایرانی قرن هشتم• ابوبکر جصاص، فقیه، محدّث و مفسر بزرگ حنفی قرن چهارم • ابوبکر جوزقی، محدّث شافعی قرن چهارم • ابوبکر جومی، عالم، مبلغ و مفتی بزرگ نیجریه در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• ابوبکر حدادی، فقیه و زاهد حنفی قرن هشتم• ابوبکر حصنی، محدّث و زاهد و فقیه شافعی قرن هشتم و نهم• ابوبکر خرائطی، معروف به ابوبکر الخرائطی از علمای اهل سنت• ابوبکر خلال، عالم و فقیه حنبلی قرن سوم و یکی از مهم ترین تدوین کنندگان آرای فقهی ـ کلامی احمد بن حنبل• ابوبکر خوارزمی، ادیب، کاتب و شاعر سدۀ چهارم• ابوبکر سجستانی، مفسر، ادیب و مؤلف در زمینۀ غریب القرآن• ابوبکر شبلی، ملقب به تاج الصوفیه، عارف و فقیه و شاعر قرن سوم و چهارم• ابوبکر شیبانی جوزقی، محدّث شافعی قرن چهارم • ابوبکر صنهاجی بیذق، نویسنده خاطراتی درباره نخستین دوره های تاریخ موحّدون• ابوبکر طمستانی، از عرفای مشهور سدۀ ۴ق (د پس از ۳۴۰ق/۹۵۱م)• ابوبکر فراء، عارف و صوفی• ابوبکر کتانی، عارف اهل بغداد در سدۀ سوم• ابوبکر کلاباذی، محدّث و صوفی قرن چهارم• ابوبکر محمد ابن منذر، فقیه، محدث و مفسر مکی• ابوبکر واسطی، مشهور به ابن فرغانی، از مشایخ مشهور صوفیه در قرن چهارم هجری• ابوبکر وراق، عارف بزرگ ایرانی سده ۳ق• ابن عطاش ابوبکر احمد بن عبداللّه اصفهانی، از محدّثان قرن چهارم هجری در اصفهان• ابن عطاش ابوبکر احمد بن محمد اصفهانی، از محدّثین قرن چهارم هجری در اصفهان
...
[ویکی فقه] ابوبکر (قرآن). ابوبکر، عبدالله بن عثمان (ابی قحافه) از قریش، تیره بنی تمیم است.
مفسران عامه و خاصه، آیه ۴۰ توبه (آیه غار) را در شان وی دانسته اند. افزون بر آن، کتاب های تفسیری اهل سنت، آیات بسیاری را درباره ابوبکر دانسته اند که بیش تر آن ها از باب تطبیق است؛ چنان که برخی از دانشوران خود اهل سنت قائلند که در آن ها غلو و مبالغه بسیاری صورت گرفته و احادیث جعلی متعددی وارد شده است. بزرگان شیعه نیز به نقد عمده فضایل ابوبکر به شیوه رجالی و با استناد به منابع اهل سنت و نیز به شیوه کلامی پرداخته اند. آیاتی دیگر نیز درباره وی دانسته شده است.