جهان

جهان. [ ج َ ] ( اِ ) عالم از زمین و کرات آسمانی. دنیا. گیتی. گیهان. عالم ظاهر. ( برهان ): 
بت پرستی گرفته ام همه عمر
این جهان چون بت است و ما شمنیم.رودکی.خدای عرش جهان را چنین نهاد نهاد
که گاه مردم از او شادمان وگه ناشاد.کسائی.او میر نیکوان جهان است و نیکویی 
تاج است سال و ماه مر او را و گرزن است.یوسف عروضی.همی دوم بجهان اندر از پس روزی 
دو پای پرشغه و مانده با دلی بریان.عسجدی.جهان جانگزایست و او جانفزای 
جهان گم کننده ست و او رهنمای 
جهان جفت غم دارد او جفت ناز
جهان عمر کوته کند او دراز.اسدی.جهان را پرستی تو این نارواست 
پرستش خدای جهان را سزاست.؟- آن جهان؛ آخرت. عقبی.
- از جهان بیرون شدن؛ کنایه از مردن: جهان به خرمی بگذاشت وبه نام نیک از جهان بیرون شد. ( نوروزنامه ).
- این جهان؛ دنیا: 
جمله صید این جهانیم ای پسر
ما چو صعوه مرگ بر سان زغن.رودکی.- جهان آزموده؛ مجرب. سردوگرم دیده. کارکشته: 
جهان آزموده دلاور سران 
گشادند یک یک بپاسخ زبان.فردوسی.- جهان آشوب؛ بهم زننده جهان: 
چون عقیق آبدار و چون کمند تاب دار
آن لب جان پرور و زلف جهان آشوب یار.میرمعزی ( از آنندراج ).- جهان آفرین؛ آفریننده. خدا. خالق.
- جهانبان؛ جهاندار.
- جهانبانی؛ جهانداری و سلطنت.
- جهان بانو: 
جهان بانوَش خواند پیوسته شاه 
بر او داشت آیین حشمت نگاه.نظامی.- جهانبخش: 
در آن رزمها یار من رخش بود
همان تیغ تیزم جهانبخش بود.فردوسی.- جهان بین. رجوع به این کلمه در ردیف خود شود.
- جهان پادشاه، جهان پادشا؛ پادشاه جهان: 
جهان پادشا چون شود دیرسال 
پرستنده را زو بگیرد ملال.نظامی.- جهان پادشاهی؛ سلطنت جهان: 
خدایا جهان پادشاهی تراست 
ز ما خدمت آید خدایی تراست.نظامی.وگر بهمن از پادشاهی گذشت 
جهان پادشاهی بمن بازگشت.نظامی.- جهان پرستی؛ پرستیدن دنیا. دنیادوستی: 
ای نظامی جهان پرستی چند
بر بلندی درآی، پستی چند.

سیاره ها به دور ستاره ها در حال گردشند. کهکشان ها می چرخند و دنباله دارها و سیارک ها در منظومهٔ خورشیدی در حال حرکت بر روی مدار خود هستند. عناصر، اتم ها، مولکول ها و ذرات پیوسته بر یکدیگر اثر می گذارند و تغییر می کنند. موج های الکترومغناطیسی همه جا هستند ( ما برای دیدن آن ها باید بیرون از محوطهٔ وجودی شان باشیم ) ممکن است همهٔ جهان از مادهٔ تاریک ساخته شده باشد که ما در این مورد مطمئن نیستیم. رایج ترین نظریه در مورد خلق جهان نظریهٔ مهبانگ یا انفجار بزرگ است. این نظریه عقیدهٔ بسیاری از دانشمندان به ویژه ادوین هابل اخترشناس مشهور قرن بیستم است. مهبانگ می گوید که جهان به وسیلهٔ یک موج سنگین انرژی و ماده ۱۰ تا ۲۰ میلیارد سال پیش به وجود آمده است. مهبانگ شکل گیری گازها و ذرات موجود در آسمان و هر چیز دیگری که در آن یافت می شود را نشان می دهد. این نظریه همچنین انبساط جهان در آینده را بیان می کند و نیز دور شدن همهٔ اجزای آسمان، کهکشان ها، ستارگان و سیاره ها و هر چه در آن است. در نتیجهٔ انفجار نخستین واکنش سریع آغاز شد و ذرات بسیار کوچک تشکیل شدند ( دانشمندان می گویند که انفجار بزرگ یک انفجار نبود بلکه یک موج عظیم بود ) و بعد بلافاصله جز اتمی ذرات به وجود آمد ( برای خلق پروتون و نوترون ) هیدروژن و هلیوم نخستین اتم ها بودند. از تأثیر این دو عنصر اساسی بر یکدیگر همهٔ مواد به وجود آمدند.
جهان (بام و صفی آباد). جهان، روستایی در دهستان ساریگل بخش بام شهرستان بام و صفی آباد در استان خراسان شمالی ایران است. 
روستای جهان یکی از روستاهای پلکانی و از مهم ترین روستاهای تاریخی ولایت ارغیان بوده که امروزه یکی از روستاهای شهرستان اسفراین محسوب می گردد این روستا نسبت به استان خراسان شمالی در قسمت جنوب شرقی واقع شده و در سمت شرق شهر اسفراین وغرب دهستان بام قرار گرفته است و محدود است از طرف شمال به کوه های شاه جهان وشیروان، طرف شرق به روستای زالی و بانی در و جنوب به روستای چهارمست و وازطرف غرب به پارک ساریگل؛ که زندگی انسان ها در این روستا و پیرامون آن حداقل به دوره هخامنشیان می رسدکه که بقایای آن را می توان در قزقلعه و آغول قلعه مشاهده کرد. 
با توجه به تحقیقات باستان شناسی که در زمینه سکونت در این روستاانجام گرفته قدمت استقراردر این منطقه به حدود ۲۵۰۰ سال پیش برمی گردد که در آن زمان احتمالاً خانواده های از هخامنشیان در قلعه معروف به قزلرقلعه شاه جهان سکونت داشته اند. از زمان پیدایش این روستاجدید اطلاعات زیادی وجود ندارد و پیدایش آن را شاید بتوان به پس از تخریب و متروکه شدن روستای جهان قدیم نسبت داد. طبق اسناد موجود نام تاریخی این روستا در گذشته قریه جهان نام داشته است که به دوره تیموری بر می گرد و آن زمانی است که حافظ ابرو در سال ۸۳۳ ه‍. ق از منطقه ارغیان گذر کرده برای جهان ارغیان ۱۲ قریه ذکر کرده که جهان یکی از این قرای به شمار می آمده است: «ولایت جهان و ارغیان: قریه روئین و توابع، قریه اردین، و توابع، قریه دستجرد و توابع، قریه کاریزدر، قریه بکر آباد، قریه نهامود، قریه جهان و توابع، قریه بان و توابع، قریه اسفنج و توابع، قریه خرق و توابع، قریه کرد، قریه سی و توابع، بیرون از این قری مزارع بسیار دارد. » 
روستای جهان در قسمت جنوبی ارتفاعات شاه جهان قرار گرفته است که از لحاظ تقسیمات زمین شناسی ایران جزئی از زون رسوبی کپه داغ می باشد. و در بین ارتفاعات بینالود، در شرق آن و آلاداغ در غرب آن قرار گرفته است. قسمت شمالی ( روستای جهان ) بیشتر کوهستانی و قسمت جنوبی بیشتر حالت دشت به خود می گیرد. 
به طور کلی روستای جهان را می توان به دو قسمت تقسیم کرد: الف – زمین های دشتی: اگر چه در روستای جهان دشت به معنای واقعی کلمه وجود ندارد، اما با توجه به پستی و بلندی ناحیه یک بخش کم ارتفاع و تقریبا هموار وجود دارد که می توان از آن به عنوان دشت نام برد: دشت نگرد : این دشت در بخش جنوبی روستا ودر پایکوه های شاه جهان گسترش یافته که دارای شیبی با جهت شمالی –جنوبی دارد. مهمترین کشت در این دشت کشاورزی از نوع زراعی است. این دشت از آبرفتهای سیلابی و مخروطه افکنه های کال جهان تشکیل شده است..
جهان (تصوف). جهان شناسی ( انگلیسی: cosmology )، جهانشناسی علمی است که از قوانین عمومی جهان، با توجه به اصل و تکوین آن بحث می کند، خواه این بحث تجربی باشد، خواه فلسفی ( نظری ). 
جهان ( کون ) مترادف وجود مطلق عام است و به جهان هستی از آن جهت که جهان است یعنی دارای نظام استوار است ( نه از آن جهت که حق است ) گفته می شود و نیز کون به معنی چیزی است که خدا آن را از عدم به وجود آورده است. 
جهانی ( Cosmique ) ; ( Cosmologique ) منسوب به جهان است، از این جهت که جهان یک کل است. دلیل جهانی معادل ‏ عبارت است از اثبات وجود خداوند با استناد به وجود جهان زیرا جهان و آنچه در آن است ممکن الوجود است و هر ممکنی حادث است و هر حادثی نیاز به محدث دارد. این دلیل در مقابل برهان وجودی معادل برهان صدیقین‏ است. 
جهان پیدایی ( Cosmogonie ) یا علم به منشأ جهان علمی است که متضمن توصیف اصل، تکوین و منشأ جهان است و اغلب دارای یک طبیعت اسطوره ای است. 
آنچه در جهان هستی پا به عرصه وجود نهاده است، هرکدام مظهر اسمی از اسمای خدا است. فیوضات الهی ( Emanations ) به مخلوقات به واسطه اسمی از اسمای الهی است و هر اسمی فیض خاصی را افاضه می کند، و «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» * که جامع جمیع فیوضات است، هم بخشنده وجود و هم کمال وجود است. 
عوالم محسوس و تحت ادراک انسان: عالم ملک و شهادت و عالم ناسوت که کون جامع و علّت غائی و آخر تنزّلات و مجلی کلّی است. 
جهان (فیلم ۱۹۹۲). جهان ( به هندی: Vishwatma ) فیلمی است محصول سال ۱۹۹۲ و به کارگردانی راجیو رای است. در این فیلم بازیگرانی همچون نصیرالدین شاه، سانی دئول، چانکی پاندی، سونام، دیویا بهرتی، آمریش پوری، راضا مراد، آلوک نات، گلشن گروور، دالیپ تاهیل، شارات ساکسنا، کیران کومار ایفای نقش کرده اند.
جهان (فیلم ۲۰۰۴). «جهان» ( انگلیسی: The World ( film ) ) فیلم درام چینی به کارگردانی جیا ژانکو است که سال ۲۰۰۴ منتشر شد.