عدلیه

عدلیه.[ ع َ لی ی َ ] ( اِخ ) معتزله. فرقه معتزله. «معتزله خود را عدلیه نامند، زیرا گویند چون خداوند حکیم است و از حکیم جز خیر و صلاح نیاید و به حکم عقل رعایت مصالح عباد بر او واجب است، قبیح است بر او که بنده را مجبور کند بر عملی قبیح یا حَسَن، پس او را بدان عمل عقوبت نماید یا ثواب دهد، و این اصل را عدل نامند. بر خلاف اشعریه که گویند از روی عقل بر خداوند چیزی واجب نیست، نه صلاح و نه اصلح، و خدا فعال مایشاء است، اگر همه بندگان خود را به بهشت برد یا خود همه را به دوزخ فرستد، حیف و جوری نکرده است ». ( قزوینی تعلیقات چهارمقاله چ معین ص 52 ) ( فرهنگ فارسی معین ).
عدلیه. [ ع َ لی ی َ ] ( اِ ) نام پول است و آن بر دو قسم است: قدیم و جدید، و هر دو نام پول مصری است که از طلا و ارزش آن بر حسب زمان و مکان مختلف بوده است مثلاً عدلیه جدیده در سال 1256 هَ. ق. شانزده قروش بوده است. عدلیه را مردم عراق عادلی گفته اند ( عادلی صائغ و عادلی مکرر ). ( از نقودالعربیة ص 179 ).
عدلیه. [ ع َ لی ی َ ] ( اِخ ) ( وزارت... ) وزارت دادگستری. یکی از چند وزارتخانه کشور ایران. عدلیه نخستین بار در سال 1275 هَ. ق، به امر ناصرالدین شاه تأسیس گردید. طرز کار عدلیه چنین بود که شکایات و دعاوی حقوقی را به حکام شرع ارجاع میکردند و حاکم شرع یعنی روحانی و مجتهد درباره شکایات حکم میداد این احکام ضمانت اجرائی نداشت. دعاوی غیرحقوقی در ادارات دولتی حل و فصل می شد، در شهرستانها نیز امور شرعی را علما و امور جزائی و انتظامی را حکومت ها حل و فصل میکردند. در سال 1324 هَ. ق. بر طبق قانون اساسی کشور قوه قضائیه مرجع جداگانه ای پیدا کرد. در سالهای 1324 و 1325 هَ. ق. در وزارت عدلیه محاکمی بنام محکمه ٔجزا، محکمه تجارت و محاکم دیگر تشکیل شد ولی بعداًبه محاکم صلحیه، ابتدائی، استیناف و تمیز تغییر یافت. محکمه جزا در سال 1325 هَ. ق. تشکیل شد و در سال 1328 مشیرالدوله قانون تشکیلات عدلیه را به مجلس آورد و پس از مذاکرات و مخالفتهای شدید به تصویب رسید.در سال 1305 هَ. ق. در سلطنت رضاشاه پس از لغو کاپیتولاسیون سازمان موجود عدلیه منحل گردید و اجازه تشکیل مجدد وزارت عدلیه داده شد و مرحوم داور عدلیه رابر اساس نوینی بنیاد نهاد. فرهنگستان نام عدلیه را به دادگستری تبدیل کرد. سازمان قضائی وزارت دادگستری در حال حاضر بموجب قوانین مصوب تیر ماه 1307 و 1315و لایحه قانونی اسفند 1333 و قوانین اصلاحی 1335 تشکیلات عدلیه مشتمل است بر دادگاه های عمومی و دادگاه های اختصاصی و دیوان عالی کشور. دادگاههای عمومی از لحاظ ترتیب و ترتب در صلاحیت و اهمیت عبارتند از: دادگاههای استان، دادگاههای شهرستان، دادگاههای بخش. ( در سرتاسر کشور 66 شعبه دادگاه استان و 169 شعبه دادگاه شهرستان و 192 شعبه دادگاه بخش دائر بوده است ).

(عَ یِّ ) [ ع. عدلیة ] (اِ. ) ادارة دادگستری.

= دادگستری

دادگستری
۱ - ( صفت ) مونث عدلی. ۲ - وزارت یا اداره دادگستری.
نام پول است و آن بر دو قسم است قدیم و جدید و هر دو نام پول مصری است که از طلا و ارزش آن برحسب زمان و مکان مختلف بوده است

عدلیه (بحرین). العدلیة یک منطقهٔ مسکونی در بحرین است که در استان عاصمه ( بحرین ) واقع شده است.

[ویکی شیعه] عَدلیه، یا اصحاب عدل اصطلاحی کلامی برای اشاره به شیعه و معتزله است. سبب این نام گذاری، اعتقاد شیعه و معتزله به عدل خداوند بوده، بر خلاف اشاعره که صفت عدل را باعث محدود کردن خداوند می دانند. عدل یکی از اصول پنج گانه مذهب شیعه و معتزله است. عدلیه، قرآن، سنت، اجماع و عقل را از ادله شرعیه می دانند. اما غیر عدلیه این دیدگاه را قبول ندارد و در احکام تعبدی هستند. درباره غیرعدلیه نقل می کنند، آن ها قرآن را ترجمه و تفسیر ناپذیر می دانستند. مرتضی مطهری می گوید، هیچ فرقه­ ای از فِرَق اسلامی منکر عدل به عنوان یک صفت از صفات الهی نیست و اشاعره عدل را به گونه­ ای تفسیر می­ کنند که از نظر معتزله مساوی با انکار عدل است.
عدلیه، اصطلاحی کلامی که به شیعه و معتزله گفته می شود. نام هایی مانند اهل توحید و عدل نیز درباره آن ها استفاده شده است، چراکه شیعه و معتزله برخلاف اهل سنت و مجبره قائل به عدل خداوند بودند و به همین دلیل آنها را عدلیه نامیدند. عدل یکی از اصول پنج گانه شیعه و معتزله است. نقل می کنند، اشعری ها به عنوان شایع ترین مذهب از میان مذاهب مجبره، چنین قولی را قبول ندارند.
گفته اند، به واسطه نفی و اثبات مسئله عدل، متکلمان، به دو دسته عدلیه و غیر عدلیه تقسیم شدند.

عدلیة
ادارة دادگست