آلومینیوم
فرهنگ معین
فرهنگ فارسی
فلزی سفیدنقرهای رنگ وسبک، قابل تورق ومفتول شدن، برای ساخت بعضی آلات وادوات وظروف، هادی حرارت وبرق
یا آلومینیوم فلزیست سفید و سبک بخوبی مورق میشود و مفتولهای بسیار نازک از آن میتوان ساخت .
دانشنامه آزاد فارسی
عنصری فلزی، سبک وزن، به رنگ سفید نقره ای، مفتول شدنی۱ و چکش خوار۲، با نماد Al، عدد اتمی ۱۳، عدد جرمی نسبی ۲۶.۹۸۱۵، و نقطۀ ذوب ۶۵۸ درجۀ سانتی گراد. از نظر فراوانی در پوستۀ زمین، سومین عنصر و فراوان ترین فلز است. حدود۸.۱ درصد جرم زمین را تشکیل می دهد. فلزی غیرمغناطیسی، و رسانای بسیار خوب برق است. به سهولت اکسید می شود و لایۀ اکسید رویِ سطح آن، فلز را در مقابل کدرشدن بسیار مقاوم می سازد.آلومینیوم خالص. آلومینیوم عنصری فعال با ترکیباتی پایدار است. از این رو، انرژی فراوانی برای جداکردن آلومینیوم از کانه هایش لازم است و این فلز خالص تا اواسط قرن ۱۹ به سهولت به دست نمی آمد. از نظر صنعتی، فلز خالص را از برق کافت (الکترولیز)۳ آلومینا (اکسید آلومینیوم)، و آلومینا را نیز از کانۀ بوکسیت استخراج می کنند. آلومینیوم خالص فلز ضعیفی است، اما هرگاه با عناصری مانند مس، سیلیسیم یا منیزیوم آمیخته شود، آلیاژهایی با استحکام بالا تشکیل می دهد.
کاربرد. چگالی نسبی آلومینیوم۲.۷۰ است و به سبب سبکی اش در صنایع هواپیماسازی و کشتی سازی کاربرد فراوان دارد. همچنین، برای ساخت ظروف آشپزخانه، قوطی نوشابه های غیرالکلی و آبجو، و ورَقه ها (فویل ها) به کار می رود. در کابل های هوایی با طوقۀ فولادی، و برای ساخت کیسه های حمل زباله های اورانیومِ پس ماندۀ رآکتورهای اتمی نیز کاربرد فراوان دارد. آلومینیوم سازندۀ اصلی برخی از مواد مغناطیسی است و چون رسانای خوبی برای الکتریسیته است، به شکل ورقه در خازن های برقی به کار می رود. در ۱۹۷۶، نوعی آلومینیوم پلاستیکی ابداع شد که به هرشکلی قالب زده می شد و تا چند برابر طول اولیه اش کش می آمد، این نوع آلومینیوم در صنایع الکترونیک، اتومبیل، و ساختمانی کاربرد دارد.
تاریخچه. آلومینیوم را هامفری دیوی۴ در ۱۸۰۷ کشف، و اولین بار هانس اورستد۵ در ۱۸۲۷ آن را تولید کرد. اورستد پتاسیم را با کلرید آلومینیوم بدون آب در بوتۀ سربسته ای ذوب کرد و فلز را به شکل گردی خاکستری رنگ به دست آورد. بعدها فریدریش وُهلِر این روش را اصلاح کرد و موفق شد فلز را خالص تر و به شکل ساچمه های گداخته ای به دست آورد و چگالی نسبی آن را معین کند. در ۱۸۵۴، هنری سنت کلر دوویل۶ همین فرآیند را تکرار، اما به جای پتاسیم از سدیم استفاده کرد. در نمایشگاه ۱۸۵۵ پاریس، نقرۀ حاصل از خاک رس۷ توجه همگان را به مسئله تولید اقتصادی آن معطوف کرد. با این حال، راه ساده ای برای تولید آن یافت نشد و فلز درخشندۀ تازه گران بهاتر از طلا شد. می گویند ناپلئون یک دست سرویس غذاخوری از آلومینیوم داشت که برای مهمانان عالی قدر از آن استفاده می کردند.
تولید صنعتی. روشی که اکنون برای تولید صنعتی آلومینیوم به کار می رود برق کافت آلومیناست. پاتیلی آهنی را که با پوششی از کربن (گرافیت) پوشانده اند، با کریولیت۸ پر، و براثر جریان برق تا حدود ۸۰۰ درجۀ سانتی گراد گرم می کنند. در برق کافت، دسته ای از میله های کربنی، آنُد را تشکیل می دهند و خود ظرف نیز کاتُد است. اکسیژنی که آزاد می شود با کربنِ آند ترکیب می شود و تولید دی اکسید کربن می کند. در این حالت آلومینیومِ مذاب در ته ظرف می نشیند. با افزودن آلومینای بیشتر این روند ادامه می یابد و رفته رفته فلز ذوب شده را خارج می کنند.
مصارف دیگر. آلومینیوم در فرآیند ترمایت۹، برای استخراج فلزاتی با نقطۀ ذوب بالا از اکسیدهایشان، کاربرد دارد. از اکسید آلومینیوم برای تولید آجرهای نسوز۱۰ و فیلترهای جذبی کروماتوگرافی استفاده می کنند. هیدروکسید آلومینیوم را در رنگرزی به منزلۀ رنگ دندانه ای۱۱، و کلرید آلومینیوم را به منزلۀ کاتالیزگر۱۲ واکنش های آلی به کار می برند. در سراسر دنیا از سولفات آلومینیوم به وفور برای تصفیۀ آب استفاده می شود. نام این فلز همان باقی ماند که هامفری دیوی پیشنهاد کرده بود.
ویکی واژه
(شیمی): فلزی برنگ سفید نقره‌ای و بسیار سبک که فراوان‌ترین فلز زمین است. در بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی، ساخت ظروف آشپزخانه، و در و پنجره‌سازی بکار میرود.
فلزی سفید و سبک است که به خوبی ورق ورق میشود. از فلزات فسادناپذیر است و علامت اختصاری آن AL می‌باشد.
