لغت نامه دهخدا
به خرد خویشتن از آتش و اغلال بخر
تو خرد ورز اگر بیشتر از خلق خر است.ناصرخسرو.ابلیس رها یابد از اغلال گر ایدونک
در حشر شما ز آتش سوزنده رهائید.ناصرخسرو.آنکو سرش از فضل خداوند بتابد
فردا بکند آتش و اغلال سیانیش.ناصرخسرو.
اغلال. [ اِ] ( ع مص ) کشیدن پوست را با اندک گوشت و پیه : اغل فی الجلد اغلالا. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). پوست کندن از شتر به اندک گوشت و پیه. یقال : «اغل الجزار فی الجلد».( ناظم الاطباء ). پاره ای از گوشت و پیه را از پوست کندن و اندکی از آن را بپوست چسبیده گذاشتن : اغل الجازر فی الجلد؛ اخذ بعض اللحم و الشحم فی السلخ و ترک بعضه ملتزقاً بالجلد. ( از اقرب الموارد ). || خیانت کردن. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء )( المصادر زوزنی ). در غنیمت و جز آن خیانت کردن : اغل الرجل ؛ خان فی المغنم و غیره. قال ابن السکیت : لم نسمعفی المغنم الاغل ثلاثیا و هو متعد فی الاصل لکن امیت مفعوله فلم ینطق به ». ( از اقرب الموارد ). و فی الحدیث : «لااغلال ولا اسلال ؛ ای لا خیانة و لا سرقة». ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || تشنه داشتن و آب سیر بخورانیدن شتر را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). تشنه داشتن. ( المصادر زوزنی ) ( تاج المصادر بیهقی ). بد آب خورانیدن چوپان شتران را و سیرآب نشده آنهارا از کنار آب راندن : اغل الراعی الابل ؛ اَساء سقیهافصدرت و لم ترو. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || خداوند گوسپندان سیرناشده گردیدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || گیاهان غلان رویانیدن زمین. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). گیاه غلان رویانیدن وادی : اغل الوادی ؛ انبت الغلان. ( از اقرب الموارد ). || تیز نگریستن. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). سخت نگاه کردن : اغل فلان البصر؛ شدد النظر. ( از اقرب الموارد ). یقال : «اغل البصرة؛ اذا شدد النظر». ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || غله کردن آب و زمین. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). غله کردن. ( آنندراج ). غله دادن زمین. ( المصادر زوزنی ). غله دادن مزرعه. ( ازاقرب الموارد ). || بخیانت منسوب کردن کسی را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). نسبت خیانت و غش بکسی دادن : اغل فلاناً؛ نسبه الی الغلول والخیانة. ( از اقرب الموارد ). با خیانت منسوب کردن. ( تاج المصادر بیهقی ). بخیانت منسوب کردن. ( ترجمان القرآن ترتیب عادل بن علی ). || خواربار کشانیدن. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). || دارای غله گردیدن زمین : اغل الضیاع ؛ صارت ذا غلة. ( از اقرب الموارد ). || رسیده شدن غله قوم : اغل القوم ؛ بلغت غلتهم. ( از اقرب الموارد ). || غله آوردن بنزدیک عیال خود: اغل علی عیاله ؛ اتاهم بالغلة. ( از اقرب الموارد ). غله آوردن با نزدیک قوم. ( تاج المصادر بیهقی ). || بمقدار یک جوناقص کردن ترازو: اغل المیزان شعیرة؛ نقصها. کقوله :«بمیزان صدق لایُغل ِ شعیرة». ( از اقرب الموارد ). || خطا کردن خطیب در سخن : اغل الخطیب ؛ لم یصب فی کلامه. ( از اقرب الموارد ). || کینه داشتن. ( آنندراج ). کینه. ( از لطائف بنقل غیاث اللغات ):
