کتاب حاشیه فرائد الاصول

کتاب «حاشیه فرائد الأصول»، اثر آیت‌الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی، از مهم‌ترین شروح بر کتاب اصولی «فرائد الأصول» شیخ مرتضی انصاری است. این حاشیه که در زمان حیات شیخ انصاری نگاشته شده، به‌صورت تقریرات درس خارج اصول فقه تنظیم گردیده و در آن، مؤلف به نقد و بررسی آراء استاد پرداخته است. شیخ انصاری نیز این حاشیه را شرحی نیکو دانسته‌اند.

حاشیه فرائد الأصول در سه جلد منتشر شده است. جلد اول به مباحثی مانند قطع، ظن، حجیت ظواهر، اجماع منقول، شهرت و حجیت آن، خبر واحد، و حجیت مطلق ظن اختصاص دارد. جلد دوم به موضوعاتی چون اصالت البرائه، اصالة التخییر، اصالة الاشتغال و در پایان، قاعده «لا ضرر و لا ضرار» می‌پردازد. در جلد سوم، مباحث مرتبط با استصحاب، تعادل و تراجیح، و مرجحات داخلیه، دلالیه، سندیه و متنیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

این اثر به‌عنوان یکی از منابع مهم دروس خارج اصول فقه در حوزه‌های علمیه شیعه به‌شمار می‌آید و برای طلاب و پژوهشگران این حوزه، مطالعه آن ضروری است. حاشیه فرائد الأصول با ارائه توضیحات جامع و نقدهای علمی، به فهم عمیق‌تر مباحث اصولی کمک می‌کند و جایگاه ویژه‌ای در متون درسی حوزه‌های علمیه دارد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حاشیة فرائد الأصول (الفوائد الرضویة علی الفرائد المرتضویة). «حاشیه فرائد الاصول» از تعلیقه های ارزشمند بر رسائل شیخ انصاری است که توسط آیت الله آقا رضا همدانی نوشته شده و به «الفوائد الرضویه علی الفرائد المرتضویه» موسوم گردیده است.
شرح کتاب به شیوه «قوله اقول» با ذکر بخشی از متن کتاب رسائل و شرح عبارت در ذیل آن انجام گرفته است.
[ویکی فقه] حاشیة فرائد الأصول (سید محمدکاظم یزدی). «حاشیة فرائد الاصول: تقریرا لابحاث آیة الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی»، اثر عربی محمد ابراهیم یزدی کرد فلامرزی نجفی، توضیح و تشریح کتاب «فرائد الاصول» شیخ انصاری می باشد که حاوی تقریرات درس خارج اصول آیة الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نجفی است.
کتاب، با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب، در سه جلد و هر جلد در چندین بخش، ارائه شده است. قطع و امور مربوط به آن، حجیت ظواهر، اجماع منقول، مباحث مربوط به اصول عملیه و تعادل و تراجیح، از جمله مباحث مهم کتاب می باشد.
[ویکی فقه] حاشیة فرائد الأصول (سید یزدی). کتاب حاشیة فرائد الاصول، تقریرات بحث های آیة الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی در شرح فرائد الاصول می باشد.
«حاشیة فرائد الاصول: تقریرا لابحاث آیة الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی»، اثر عربی محمد ابراهیم یزدی کرد فلامرزی نجفی، توضیح و تشریح کتاب «فرائد الاصول» شیخ انصاری می باشد که حاوی تقریرات درس خارج اصول آیة الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نجفی است.
[ویکی نور] حاشیة فرائد الاصول: تقریراً لابحاث آیت الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی، اثر عربی محمد ابراهیم یزدی کرد فلامرزی نجفی، توضیح و تشریح کتاب «فرائد الاصول» شیخ انصاری می باشد که حاوی تقریرات درس خارج اصول آیت الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نجفی است.
کتاب، با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب، در سه جلد و هر جلد در چندین بخش، ارائه شده است.
قطع و امور مربوط به آن، حجیت ظواهر، اجماع منقول، مباحث مربوط به اصول عملیه و تعادل و تراجیح، از جمله مباحث مهم کتاب می باشد.
جلد اول، در بر دارنده هفت بخش زیر است:
الف) حجیت قطع: نویسنده، پس از تقسیم حالات مکلف، هنگام مواجه با حکم شرعی، به حصر اصول عملیه و بیان مجاری آنها پرداخته و ضمن بیان وجوب متابعت از قطع، موارد زیر را بررسی نموده است: قابلیت رد قطع از طرف شارع؛ منظور از اطلاق حجیت بر قطع؛ تقسیم قطع به طریقی و موضوعی؛ شک در طریقیت و موضوعیت؛ قیام امارات و اصول در مقام قطع و تقسیم ظن به طریقی و موضوعی.
[ویکی فقه] حاشیه فرائد الاصول (سید محمدکاظم یزدی). «حاشیة فرائد الاصول: تقریرا لابحاث آیة الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی»، اثر عربی محمد ابراهیم یزدی کرد فلامرزی نجفی، توضیح و تشریح کتاب «فرائد الاصول» شیخ انصاری می باشد که حاوی تقریرات درس خارج اصول آیة الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نجفی است.
کتاب، با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب، در سه جلد و هر جلد در چندین بخش، ارائه شده است. قطع و امور مربوط به آن، حجیت ظواهر، اجماع منقول، مباحث مربوط به اصول عملیه و تعادل و تراجیح، از جمله مباحث مهم کتاب می باشد.
جلد اول
جلد اول، در بر دارنده هفت بخش زیر است:
← حجیت قطع
در جلد دوم، در سه بخش و یک خاتمه، به بررسی اصول عملیه زیر پرداخته شده است:
← اصالة البرائة
...
[ویکی فقه] حاشیه فرائد الاصول (سید یزدی). کتاب حاشیة فرائد الاصول، تقریرات بحث های آیة الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی در شرح فرائد الاصول می باشد.
«حاشیة فرائد الاصول: تقریرا لابحاث آیة الله محمد کاظم الطباطبائی الیزدی»، اثر عربی محمد ابراهیم یزدی کرد فلامرزی نجفی، توضیح و تشریح کتاب «فرائد الاصول» شیخ انصاری می باشد که حاوی تقریرات درس خارج اصول آیة الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نجفی است.
ساختار
کتاب، با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب، در سه جلد و هر جلد در چندین بخش، ارائه شده است.قطع و امور مربوط به آن، حجیت ظواهر، اجماع منقول، مباحث مربوط به اصول عملیه و تعادل و تراجیح، از جمله مباحث مهم کتاب می باشد.
گزارش محتوا
...
[ویکی نور] حاشیه فرائد الاصول (همدانی قدیم). «الفوائد الرضویة علی الفرائد المرتضویة» تألیف محمد رضا بن ملا محمد هادی همدانی (متوفای 1322ق)، از جمله حواشی نگارش شده بر فرائد الاصول (رسائل) شیخ انصاری است که اگر چه به صورت مختصر نگاشته شده، اما از بهترین حواشی رسائل بوده‍ و مملو از تحقیقات با ارزش و ابتکارات و ابداعاتی است که در سایر حواشی رسائل دیده نمی شود.
کتاب در دو مجلد تدوین شده است که جلد اول، حجیت قطع و ظن مباحث مربوط به آن ها و جلد دوم حواشی مربوط به اصل برائت و استصحاب و تعادل و تراجیح را در بر دارد.کتاب حاشیه بر رسائل «شرح بالقول» است یعنی عبارات آن به صورت «قوله... أقول» آمده، البته در چند مورد نیز با لفظ «تنبیه» مطالبی تذکر داده شده است.
آقا رضا همدانی دو بار بر رسائل حاشیه زده و این دومین حاشیه او بر رسائل است. این مطلب را از عبارتی که در صفحه 90 آمده است می توان فهمید «هذا ما سطرناه فی الحاشیة القدیمة بأدنی اختلاف فی التعبیر».
مؤلف در موارد زیادی مثل نیت وضوء و تذکیه حیوانی که گوشت او حلال است و مبحث قبله به یکی از آثار خود مصباح الفقیه ارجاع می دهد.(ص 91 و 13 و 53) که در ابتدا به نظر می رسد تألیف کتاب مصباح الفقیه پایان یافته، اما با عبارت هایی نظیر «وفقنا الله لإتمامه»، معلوم می شود مؤلف کتاب حاشیه بر رسائل را در حین نوشتن مصباح الفقیه تألیف نموده است.
نویسنده به دلیل استفاده از محضر سید حسن شیرازی (میرزای شیرازی معروف، متوفای 1312ق) که از اجلاء شاگردان شیخ اعظم بوده، در بعضی موارد عبارت های رسائل را تصحیح می کند مثل: «قوله أقواهما العدم، أقول حکی سید مشایخنا أدام الله بقائه عدم ذکر لفظ أقواهما فی النسخة المرقومة بخط المصنف فهو بحسب الظاهر من تحریفات النساخ».